De mentale gezondheid van jongeren staat steeds vaker onder druk. Stress, prestatiedruk, sociale media, onzekerheden over de toekomst, het zijn allemaal factoren die zwaar kunnen wegen op jonge schouders. Tegelijkertijd groeit het besef dat sporten een positieve invloed heeft op het mentale welzijn. Maar hoe kijken jongeren daar zélf eigenlijk tegenaan? Wat ervaren zij en hoe sluit dat aan bij wat onderzoeken laten zien?
Mentale klachten
Volgens recente cijfers van onder meer het Trimbos-instituut ervaart een aanzienlijk deel van de jongeren mentale klachten zoals somberheid, stress of angst. De coronaperiode heeft deze problemen vergroot, maar ook daarna is het niveau van klachten hoog gebleven. Jongeren geven aan dat ze vaak ‘worden geleefd’, onder druk staan om te presteren en voortdurend moeten voldoen aan verwachtingen van school, ouders, én zichzelf. Sport en beweging worden in vrijwel alle wetenschappelijke rapporten genoemd als beschermende factor. Regelmatig bewegen draagt bij aan minder angst en depressie, betere slaap, verhoogde zelfwaardering en het ontwikkelen van sociale vaardigheden. Het werkt zowel preventief als ondersteunend bij herstel van mentale klachten. Maar — en dat is cruciaal — sport is alleen heilzaam als de omstandigheden kloppen. Wanneer jongeren zich veilig voelen, mee mogen doen op hun eigen niveau, zichzelf kunnen zijn, en positieve begeleiding ervaren, komt het potentieel van sport pas écht tot bloei.
Ben jij op zoek naar een leverancier die kan helpen met de luchtbehandeling in jouw zwembad of zwemschool? 👉 Klik hier.
Obstakels
Maar hoe ervaren jongeren dit? Uit gesprekken met jongeren, die zijn uitgevoerd voor het onderzoek, blijkt dat jongeren sport en beweging belangrijk vinden. Niet alleen vanwege gezondheid of uiterlijk, maar zeker ook omdat het helpt om ‘even uit je hoofd te zijn’. Voor velen is sport een manier om stress te verminderen, emoties te reguleren, structuur te ervaren, of simpelweg plezier te hebben. Alleen veel jongeren geven wel aan dat het niet vanzelfsprekend is om actief te blijven. Sommigen worstelen met motivatie, anderen voelen zich niet veilig of geaccepteerd in de sportomgeving. Ze vertellen bijvoorbeeld dat ze het lastig vinden om ergens ‘nieuw’ binnen te stappen, of zich niet goed genoeg voelen om mee te doen. Een jongere verwoordde het treffend: ‘Sport helpt me om rust in mijn hoofd te krijgen. Maar ik stopte, omdat het voelde alsof ik niet bij de groep hoorde’. Ook speelt geld een rol: sporten kan duur zijn en dat beperkt de mogelijkheden voor gezinnen met minder financiële ruimte. Het laat zien dat sport op zichzelf geen oplossing is, maar pas krachtig wordt als jongeren zich ook sociaal en mentaal gezien voelen binnen de sportomgeving.
Lees ook: Mentale gezondheid jeugd is verslechterd: bewegen kan een krachtig middel zijn
Waardevolle plek
Wanneer je werkzaam bent in een sportaccommodatie en veel met jongeren werkt, heb je niet alleen een rol als trainer of docent, maar ook als rolmodel, luisterend oor en veilige basis. Jongeren geven aan dat de sfeer en houding van de begeleider bepalend zijn. Word je gezien? Wordt er echt naar je geluisterd? Mag je fouten maken? Een begeleider die ruimte geeft aan emoties, interesse toont in hoe het écht met iemand gaat, en niet alleen focust op prestatie, maakt een wereld van verschil. Jongeren willen daarnaast ook niet benaderd worden als ‘probleem’ of ‘kwetsbaar’, maar als mensen met veerkracht, potentie en behoefte aan verbinding. Sport en bewegen kan een enorm waardevolle plek zijn voor jongeren om mentaal tot rust te komen, zichzelf te ontwikkelen en plezier te ervaren. Dit geldt natuurlijk ook voor het zwembad. Maar alleen als het vertrouwd, veilig en laagdrempelig is. De inzichten uit gesprekken met jongeren en ondersteunende onderzoeken maken duidelijk: mentale gezondheid en sport zijn onlosmakelijk verbonden, maar vragen om bewust en betrokken handelen van iedereen die met jongeren werkt. Laten we dus niet alleen bewegen met jongeren, maar ook écht in beweging komen vóór hen zodat sport bijdraagt aan mentaal welzijn, voor ieder lijf én elk hoofd.
Onderzoeks, advies en participatiebureau EMMA heeft, in opdracht van GGD GHOR Nederland, namens de GGD’en en het RIVM, dit kwalitatieve onderzoek uitgevoerd. Het doel was om verdieping en duiding te geven aan de uitkomsten van de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2024.
advertentie
