Terwijl Nederland zich op 1 januari 2024 klaarmaakte voor een sprong in het onbekende met de implementatie van de Omgevingswet, stonden gemeenten, eigenaren, exploitanten van zwemlocaties voor een duik in het diepe. De nieuwe wet met bijbehorende AMvB’s, brengt niet alleen nieuwe regeltjes met zich mee. Zij benadrukt ook de verantwoordelijkheid van de zwemlocatiehouder, waar het gaat om veilig en hygiënisch zwemmen in ons oppervlaktewater. Met het naderende zomerseizoen een belangrijk thema. Hoe zit dat?
Zorgplicht
Historisch gezien waren de eisen voor de meeste zwemlocaties voornamelijk geadresseerd aan ‘het bevoegd gezag’: Rijkswaterstaat, waterschappen en de provincies. Er was weinig aandacht voor de verantwoordelijkheden van de gemeente, eigenaar of exploitant in hun private rol als ‘houder’ van een zwemlocatie. Een van de meest opvallende aspecten die de komst van de nieuwe wetgeving inhoudt, is de nadruk op de algemene- en specifieke zorgplicht. Deze zorgplichten, zoals beschreven in artikel 1.8 van de Omgevingswet, leggen de verantwoordelijkheid voor een veilige leefomgeving niet alleen bij het bevoegd gezag, maar ook bij organisaties en burgers. Als zwemlocatiehouder hebben gemeenten, eigenaren en exploitanten nu een grotere verantwoordelijkheid om de veiligheid en de hygiëne van zwemmers te waarborgen. Hoe gaan zij die zorgplicht invullen?
Fysieke veiligheid
Zwemlocatiehouders kijken dan in eerste instantie naar de provincies. Die wijzen immers de zwemlocaties aan. De meeste provincies hebben inmiddels specifieke eisen en maatwerkvoorschriften opgenomen in hun Omgevingsverordening. Een eerste analyse leert ons echter dat elke provincie zijn eigen set van regels en voorschriften heeft opgenomen. Tja… Daarbij ligt van oudsher de provinciale focus op beheer, onderhoud en waterkwaliteit. De aandacht voor de fysieke veiligheid, het voorkomen van letsel en verdrinkingen, blijft in een aantal gevallen onderbelicht. Natuurlijk is de kwaliteit van het water belangrijk, maar aan blauwalg is nog nooit iemand overleden in Nederland. Wel verdrinken er jaarlijks 80 tot 100 mensen in het open water (bron: CBS). In het zomerseizoen tellen we soms 5-6 verdrinkingen in één week. Kortom, het is van levensbelang dat de fysieke veiligheid van zwemmers beter wordt gewaarborgd. En dat is niet zo moeilijk. Door regelmatig de risico’s voor zwemmers te ’scannen’ kunnen houders de juiste beheersmaatregelen inzetten.
Lees ook: Bernard Korte: ‘Met een paar jaar aantal verdrinkingen halveren’
Risico-inventarisatie
Met deze gedachte in het achterhoofd is recent de risico-inventarisatie voor aangewezen zwemlocaties (Riaz) ontwikkeld. Deze ‘tool’ is gemaakt door het Nederlands Instituut Veiligheid Zwemlocaties in samenwerking met vertegenwoordigers uit de branche. De Riaz biedt houders een eenvoudig en gestructureerd middel om risico’s waar te nemen. Daarbij nodigt het model uit om dit meerdere keren in het zomerseizoen te doen. Dat is van grote waarde aangezien risico’s niet statisch zijn; weersomstandigheden, temperatuur, stroming en drukte kunnen per dag een ander risicobeeld geven op dezelfde zwemlocatie. Bijkomend voordeel is dat de houder op deze manier data opbouwt die gedurende het zomerseizoen nuttig is om de zwemlocatie nader te analyseren en letsel en verdrinking te voorkomen. Daarbij krijgt de houder door deze vastlegging ook inzicht in de invulling van zijn zorgplicht. Dat kan goed van pas komen om aansprakelijkheid af te wenden bij een ongeval of verdrinking. Ook niet onbelangrijk.
Met de Omgevingswet is een nieuw tijdperk ingegaan voor zwemlocatiehouders. Zij gaan een grotere verantwoordelijkheid dragen voor de veiligheid en de gezondheid van zwemmers. Het is van cruciaal belang dat zij deze verantwoordelijkheid serieus nemen en actief stappen ondernemen om een veilige zwemomgeving te waarborgen. Niemand wil dat iemand verdrinkt!
Deze blog is geschreven door Bernard Korte, directeur Nederlands Instituut Veiligheid Zwemlocaties (NIVZ).
advertentie
