We hebben alweer mooie zomerse dagen achter de rug waarin menigeen verkoeling zocht in het buitenwater. Maar helaas waren er ook verdrinkingen te betreuren. Deze tragische gebeurtenissen benadrukken het belang van zwemveiligheid, meer aandacht voor dit thema kan in een land als Nederland, met zoveel plassen, kustwater en waterrecreatie levens redden. Hoe is het eigenlijk gesteld met de zwemveiligheid, zijn we wel voldoende zwemvaardig om overal te zwemmen en wat moet er gebeuren om het aantal verdrinkingen nu echt eens terug te dringen Wij vroegen het Bernard Korte (Nederlands Instituut Veiligheid Zwemlocaties) en Shiva de Winter (De Nederlandse Stichting Water- & Zwemveiligheid).
Bernard Korte | Nederlands Instituut Veiligheid Zwemlocaties (NIVZ)
Het is een discussie die Bernard Korte helaas elk jaar weer ziet terugkomen. “Sinds de jaren negentig is het verdrinkingscijfer tussen de 80 en 100 (bron: CBS) en dat is niet nodig, dit kan worden gehalveerd.” Het wordt volgens Bernard dan ook tijd dat op landelijk niveau de regie wordt genomen. “Er moet een onafhankelijke partij komen, aangestuurd vanuit één ministerie, die de verantwoordelijkheid neemt. Waar we in ieder geval van af moeten is de huidige versnippering, nu is uiteindelijk niemand echt verantwoordelijk.” Bernard doelt daarbij met name op het buiten water. “Het is een bestuurlijk lappendeken met verantwoordelijkheden bij de gemeente, de provincie, Rijkswaterstaat en er zijn wateren verpacht aan exploitanten van recreatieparken. Dit leidt tot een verdeeld veiligheidsbeleid, terwijl we juist één lijn moeten trekken.” Het gaat Bernard vooral om de slagkracht die zo kan worden gemaakt. “Vanuit een centrale regie kan er meer aandacht komen voor de risico’s van open water. Kinderen en ouders moeten meer op de gevaren worden gewezen en laat kinderen eens een zwemles in open water ervaren. Er zijn nu wel cursussen voor open water of zwemmen in zee, maar dat zou een onderdeel moeten worden van het reguliere zwemlesprogramma. Uiteindelijk is goed zwemonderwijs één van de beste preventieve maatregelen.” Daarnaast ziet Bernard graag dat er een goede landelijk campagne van de grond komt. “Een eerste stap is gemaakt met de campagne ‘Wie checkt jou, veilig in en uit het water’. Het is alleen lastig om het met de huidige beperkte middelen naar een hoger niveau te tillen. Ik vergelijk het met de jaarlijkse overheidscampagne ‘Je bent een rund als je met vuurwerk stunt, ik denk dat een campagne van die omvang heel effectief kan zijn. Met een zwemdiploma op zak denkt men altijd en overal zwemvaardig te zijn, maar in open water heb je te maken met temperatuurverschillen, stroming en troebel zicht. Wie gaat skiën, bereidt zich toch ook goed voor? En iedereen weet dat de zwarte piste voor gevorderden is, met zwemmen is men hier helemaal niet mee bezig.” Gelukkig ziet Bernard ook dat er stappen worden gezet, minister Helder werkt aan de wachtlijsten voor zwemles en er is aandacht voor het verbeteren van de zwemvaardigheid van ‘nieuwe Nederlanders’ met een niet-westerse achtergrond. “Dat ondersteun ik van harte, maar dat het maar niet lukt om het aantal verdrinkingen drastisch te verminderen moeten wij ons echt aantrekken. De centrale regie wordt onvoldoende opgepakt en dat is een belediging voor al die deskundigen die zich inzetten voor zwemveiligheid. Er moet nu echt iets gebeuren.”
Shiva de Winter | De Nederlandse Stichting Water- & Zwemveiligheid (NSWZ)
Shiva de Winter maakt zich grote zorgen over de zwemvaardigheid van de jeugd en vindt dat de zwembranche en de politiek moeten ingrijpen. “Zonder twijfel heeft iedereen het beste voor met de branche, maar toch lukt het nog steeds niet om de uitdagingen waar wij voor staan aan te pakken. Corona en de energiecrisis hebben gezorgd voor problemen bij zwemlesaanbieders, vooral bij hen die niet of onvoldoende in aanmerking kwamen voor compensatie. Dat terwijl alle aanbieders nodig zijn voor de zwemveiligheid van kinderen. De zomer is nog maar net begonnen en er zijn al verdrinkingen van kinderen, maar ook volwassenen, te betreuren. We moeten dit echt met elkaar zoveel mogelijk proberen te voorkomen, elke verdrinking is er een te veel. Het helpt dan niet als de wachtlijsten oplopen en zwemlesaanbieders wegvallen. Veel kleine commerciële partijen hebben het zwaar, maar zijn wel broodnodig.” Daarnaast prijst Shiva de diversiteit die al deze zwemlesaanbieders met zich meebrengt. “Zwemonderwijs is net als elk ander onderwijsveld: het vereist verschillende benaderingen, afhankelijk van het individuele kind. Ook in het basisonderwijs bestaan er diverse methoden en systemen voor zwemles, aangepast aan de behoeften en leerstijlen van het kind. Deze verscheidenheid in methoden is de resultante van jarenlang onderzoek, ontwikkeling en innovatie door professionals in de zwembranche. Dat moeten wij vooral met elkaar blijven koesteren. Daarbij is het wel belangrijk dat we de ouders voorzien van duidelijke informatie, zodat zij uiteindelijk de beste keuze kunnen maken voor hun kind.” Voor Shiva is het evident dat er wat moet gebeuren om de zwemveiligheid te borgen, vooral ook op politiek niveau en een initiatief van de minister om partijen bij elkaar te brengen zou hij dan ook van harte toejuichen. “Om tot een effectieve oplossing te komen is het dan wel belangrijk dat de minister geen enkele partij vooropzet en dat alle stakeholders, zowel de grote partijen als de kleinere commerciële partijen, worden betrokken. Daarnaast moet de minister een externe partij aanstellen die boven alle partijen staat om enig vermoeden van partijdigheid of eventuele politieke voorkeur uit de weg te gaan.” Door het aangaan van zo’n dialoog zal er volgens Shiva een completer beeld ontstaan van de uitdagingen binnen de sector én de oplossingen die de branche als geheel kan bieden. “Met elkaar kunnen we de zwemveiligheid in Nederland naar een hoger niveau brengen. Juist door de diversiteit kunnen we voor elk kind de beste zwemomgeving creëren zodat uiteindelijk iedereen een leven lang veilig plezier kan beleven aan water.”