‘Het enige moment dat ze ontspant, is bij het zwemmen voor peuters’

Geen enkel kind is hetzelfde en soms heel anders. Of liever gezegd, heel anders dan wij zouden willen. Is dat lastig? In het zwembad is het misschien wel eens een uitdaging, maar lastig is toch niet het goede woord. Sommige kinderen zijn wat enthousiaster dan andere kinderen. Toch zijn er ook kinderen dusdanig anders, dat er sprake is van een stoornis. Natuurlijk willen kinderen diep van binnen niet tot ‘last’ zijn, fijn is het dan als je een kind met een stoornis beter kunt begrijpen. Sterker nog, als zwemdocent kun je zelfs een cruciale rol spelen.

Oppositioneel-opstandige gedragsstoornis

Een kind dat opstandig is kan gewoon wat enthousiaster zijn dan andere kinderen, simpelweg zijn of haar dag niet hebben of door een moeilijke tijd gaan. Maar ook kan het dieper liggen en kan het kind leiden aan ODD, een oppositioneel-opstandige gedragsstoornis (ODD). De afkorting odd komt van de Engelse term oppositional defiant disorder en heeft betrekking op kinderen die opstandig, dwars, driftig en zeer moeilijk opvoedbaar zijn en waarbij er sprake is van zowel gedrags- als stemmingsproblemen. Deze kinderen vertonen langere tijd negatief en vijandig gedrag en zijn openlijk ongehoorzaam. Iemand met odd is vaak boos en prikkelbaar, maakt ruzie met volwassenen, weigert zich te voegen naar regels van volwassenen en geeft vaak anderen de schuld van eigen fouten. Soms is er zelfs sprake van wraakzuchtig gedrag. De gedragsstoornis zorgt voor een beperking van het sociale functioneren en geeft problemen binnen het onderwijs. ODD komt ook vaak voor voor met andere problematiek zoals ADHD, zo’n 30 tot 40 procent van de kinderen met ADHD heeft ook ODD. Het kan soms moeilijk zijn om onderscheid te maken tussen ODD en ADHD, experts wijzen er op dat ODD meestal gepaard gaat met agressiviteit en ADHD met impulsiviteit.

Gezien en erkend

Het is niet precies bekend hoe ODD ontstaat bij een kind, men denkt dat het komt door een combinatie van omgevingsfactoren en aanleg. Een pittig temperament en snel boos worden in combinatie met een thuissituatie waar veel onrust en spanning en/of geweld is vergroten het risico op het ontwikkelen van ODD. Gelukkig kunnen deze kinderen worden geholpen en hoeft het niet te betekenen dat dit grote gevolgen heeft voor later. Wat cruciaal kan zijn, is een hechte relatie met iemand buiten het gezin. Denk aan een leerkracht, een oom of een buurvrouw. Maar ook als zwemdocent kun je een rol van betekenis spelen. Ik las gisteren in Vrij Nederland het artikel ‘In de discussie over jeugdzorg gaat het over jongeren, maar de problemen beginnen veel eerder’ over het belang van goede begeleiding van jonge kinderen. Hierin werd onder meer een huisbezoek beschreven waarin de moeder aangeeft ‘het enige moment dat ze ontspant, is bij het zwemmen voor peuters’. Soms kan dus iets ogenschijnlijk ‘simpels’ veel impact hebben en hetzelfde geldt voor zwemdocenten. Ten eerste kun je het signaleren en erkennen, waardoor het kind zich in ieder geval gezien voelt en niet ‘lastig’. Daarnaast kun je met de ouders in gesprek gaan, als een kind de diagnose ODD heeft kan een behandeling in gang worden gezet. Deze zal vooral gericht zijn op het versterken van de pedagogische vaardigheden van de ouders en het afstemmen van de begeleiding van het kind met de andere belangrijke opvoeders op school, de sportclub maar ook de zwemles. Hiermee kun je als zwemdocent een kind niet alleen leren zwemmen, wat zorgt voor een leven lang zwemplezier, maar ook echt helpen in deze cruciale fase van opgroeien. Elk kind heeft recht op een gelukkig leven, maar helaas maakt niet ieder kind een prettige start. Hoe fijn is het dan als jij het verschil kunt maken.

Lees ook: Kinderen met autisme leren zwemmen: wat gaat er anders?

Lees meer over ODD op de website van de Federatie Medisch Specialisten