Onlangs wandelde ik langs een speeltuintje en hoorde hoe een vader zijn dochter bij elk speeltoestel op het hart drukte om vooral ‘voorzichtig’ te zijn. Sommige speeltoestellen vond hij zelfs te gevaarlijk, terwijl leeftijdsgenootjes wél met veel plezier daarop aan het spelen waren. Dat deed me denken aan een artikel dat ik onlangs heb gelezen over het risicovol spel en hoe dat kinderen voordeel oplevert voor hun volwassen leven.
Risicovolspel
Iedereen krijgt in het leven te maken met situaties die spannend of vol risico zijn. Om veerkracht te ontwikkelen en weerbaar te worden kun je je kind alvast spelenderwijs hier kennis mee laten maken. Risicovol spel noemen we dat. Denk daarbij aan slootje springen, in hoge bomen klimmen of in een (zelfgebouwd) karretje de heuvel af. Kinderen verzinnen allerlei gevaarlijke dingen waar jij als ouder het benauwd van kan krijgen. Er is ook andere manier om deze wilde, gevaarlijke spelletjes te beschrijven: spannende, uitdagende en avontuurlijke activiteiten waarbij het risico bestaat op een (kleine) verwonding. Als je het op die manier formuleert, krijgt het een andere lading. De meeste ouders herinneren zich nog wel dat ze dat zélf deden als kind: grenzen of zelfs het gevaar opzoeken. Over een hoog hek klimmen wat je eigenlijk niet helemaal durft, het tóch doen en je dan helemaal trots voelen. Lekker toch! Maar ja, nu ben je de verantwoordelijke ouder en voel je plaatsvervangende angst voor je kind. Je moet er niet aan denken dat je kind zich bezeert of erger.
Zelfverzekerd en zelfredzaam
Toch levert het veel voordelen op als je kind wél risico’s mag opzoeken. Door zelf te ontdekken wat kan (en niet kan) leert het om zélf risico’s in te schatten en hierover zélf te beslissen. Hij of zij ontwikkelt zich motorisch beter en leert angsten overwinnen. Dat versterkt het doorzettingsvermogen en het gevoel van verantwoordelijkheid. Dit alles maakt dat je kind meer zelfverzekerd en zelfredzaam wordt en dat draagt in hoge mate bij aan de weerbaarheid van je kind. Hierdoor zal hij of zij als volwassene ook weerbaarder zijn en beter met onverwachte of zelfs gevaarlijke situaties om kunnen gaan. Een belangrijk onderdeel van de opvoeding dus. Het klinkt misschien wat tegenstrijdig, maar als je kind vanaf jonge leeftijd de ruimte krijgt voor risicovol spel, leert hij vaardigheden die hem helpen om in de toekomst juist veiliger te zijn. Een eventuele blauwe plek of schaafwondje kun je zien als leergeld om erger te voorkomen.
Lees ook: Risicovol spel: ‘houd kinderen zo veilig als nodig en niet zo veilig als kan’
Ontdekken
Tijdens de zwemlessen worden er door kinderen ook wel eens spelletjes of oefeningen bedacht die je kunt bestempelen als risicovol. Als lesgever heb je tijdelijk de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van de kinderen overgenomen van de ouders. Dan is het de kunst om goed te kijken welk gevaar er nu écht in schuilt. Als er niet zo heel veel fout kan gaan, laat de kinderen dan vooral ontdekken. Zo leren ze om ook in een ‘natte’ omgeving zélf in te schatten wat wél en wat niet kan en kunnen ze in andere omstandigheden, bijvoorbeeld bij het recreatief zwemmen, een goede afweging kunnen maken. Ook hier geldt dat de (zwem)veiligheid en ‘natte’ weerbaarheid groter worden door ruimte te geven aan het nemen van risico’s. Toen onze zonen jong waren, kon ik aardig relaxed blijven. Met het ouder worden merk ik dat ik voorzichtiger ben geworden en krijg ik de neiging om onze kleinkinderen af te remmen wanneer in mijn ogen iets risicovols doen. Omdat ik weet dat ik ze daarmee ruimte ontneem, wil ik ze niet steeds waarschuwen en eb ik een oplossing gevonden. Wanneer ze bij ons langskomen, laat ik het aan de ouders over om de grenzen van risico’s te bepalen. En soms kijk ik gewoon even de andere kant op wanneer ze weer eens hoog klimmen, stevig stoeien of héél hard skelteren. Als het toch een beetje fout gaat, kan ik helpen om te troosten en te sussen…
Deze column is geschreven door Claartje Driessen en verscheen in ZwembadBranche #91.