Zwemveiligheid is een groot goed in ons waterrijk landje. Het is dan ook heel fijn dat de kinderen na weken zonder zwemles weer mogen. Ongetwijfeld zullen zij minder ver zijn in het leren zwemmen dan wanneer zij de afgelopen wel hadden kunnen lessen. Maar voor Simone Mark ligt daar nu niet het probleem. “Kinderen moeten zich vooral weer vertrouwd voelen en doordat je zoveel mogelijk op afstand moet blijven, kan dat voor sommige kinderen wel lastiger zijn. Maar ondanks de afstand kun je toch toenadering zoeken en dichtbij komen.
Veilig
Leren zwemmen op afstand is voor nu het ‘nieuwe’ leren zwemmen. Gelukkig hoeven kinderen tot en met 12 jaar onderling geen afstand te houden, maar van de zweminstructeur wordt wel gevraagd dit zoveel als mogelijk te doen. Kinderen leren zwemmen onder begeleiding van zweminstructeurs die de kinderen niet alleen goede instructies geven, maar vooral ook vertrouwen en veiligheid bieden. Nu geen aai over het bolletje of de aanmoedigende high five, hoe houd je dan toch contact met het kind? Het leren van nieuwe vaardigheden, zo benadrukt Simone, gaat het beste vanuit plezier. “Als je plezier ervaart, wordt het makkelijker om je watervrij te voelen en te leren om je lijf onder controle te krijgen in het water. Hiervoor moet je je wel veilig voelen en dat vraagt in deze coronatijd extra aandacht. De kinderen hebben niet alleen al die weken niet gezwommen, hun leefwereld is nu ook heel anders: we moeten er rekening mee houden dat veel kinderen de angst voor het virus meekrijgen. Het kan ongemakkelijk zijn om als instructeur fysiek afstand te houden, terwijl je juist nu wel even je hand op hun schouder wil leggen.”
Differentiëren
Het is daarom vooral van belang om de kinderen weer op hun gemak te laten voelen, nog voordat zij in het water liggen. “Op het moment dat de ouder weggaat, is het fijn als de instructeur die het kind opvangt een bekende voor hen is. Probeer alles ook zoveel mogelijk bij het oude te houden, dezelfde groepen en lesgevers. Neem de tijd om te werken aan vertrouwen en te zorgen dat kinderen zich weer veilig voelen. De regels moet je de kinderen goed uitleggen, maar benadruk ook dat je elk kind goed in de gaten houdt en in geval van nood uiteraard altijd ingrijpt. Dit neemt al veel angsten weg. Probeer ook in het opbouwen van het vertrouwen te differentiëren. Niet ieder kind is hetzelfde en niet ieder kind ervaart deze coronatijd op dezelfde manier. Voor sommige kinderen is het lastig omdat er nu thuis spanningen zijn. Anderen maken zich zorgen en kunnen het niet goed overzien. Dit alles nemen zij ook mee naar de zwemles. Door hier oog voor te hebben, bied je kinderen ruimte om zich te ontspannen.”
Beleving
Het houden van afstand is leidend, maar Simone geeft aan dat je evengoed de afstand tot de kinderen in hun beleving kunt verkleinen. “Uiteraard is het verre van ideaal en wij moeten het ook vooral niet zo willen. Maar in deze uitzonderlijke situatie kunnen wij niet anders en moeten wij op andere manieren toenadering zoeken.” Kinderen gaan altijd op zoek naar houvast, zij zoeken toenadering in hun fysieke nabijheid. Nu je niet dichtbij mag komen, is je mimiek en je stemgebruik van grote waarde. “Het is belangrijk om rust en warmte uit te stralen, hier zijn kinderen heel gevoelig voor, en met je stem een kind op zijn gemak te stellen. Door de akoestiek in een zwembad is dat lastiger, maar voorkom zoveel mogelijk dat je stem onnodig verheft. Ook langs de kant kun je dichtbij blijven en met kleine groepen hoef je niet veel harder te praten. Maak zoveel mogelijk oogcontact en ga door je knieën om op ooghoogte te praten. Het klinkt simpel, maar dit kan voor kinderen juist nu een groot verschil maken.”
Zwemouders
Ook de meeste ouders zijn blij dat de zwemlessen weer kunnen beginnen, maar het moge ook voor hen duidelijk zijn dat we niet verder kunnen gaan waar we zijn gebleven. “Dit virus heeft een gat geslagen, en niet alleen in tijd. De vertraging is groter dan de acht weken. Communiceer dit ook duidelijk richting ouders. Wat je nu zeker niet wil, is dat zij de druk opvoeren. Er is nu tijd nodig voor het hechtingsproces, de dynamiek in de groep, de relatie tussen kind en zweminstructeur. We moeten eerst allemaal even settelen. Als we echt stappen willen zetten en willen werken aan zwemveiligheid, is deze opstartfase cruciaal. Een veilige omgeving is allesbepalend voor het kind, pas dan kan een kind echt iets leren.” Voor nu is het dus zaak dat we binnen de regel ‘houd zoveel als mogelijk afstand’, toch dichtbij komen. De kinderen houvast geven en de ruimte om zich vrij te voelen. “Zodat zij weer wíllen leren zwemmen. Samen met jou.”
Simone Mark, pedagoge, is oprichter van het Centrum Pedagogisch Contact en auteur van het boek Pedagogisch Contact. Ze begeleidt trajecten voor scholen en sportclubs en haar lezingen en masterclasses gaan over de kwaliteit van het contact tussen opvoeders en kinderen/jongeren.
Wil je meer weten? Kijk bij het Centrum Pedagogisch Contact voor de gratis webinars en de online cursus Pedagogisch Tact