Elk kind heeft recht op een gelukkig leven

Misschien heb jij wel eens een kind op zwemles gehad dat door gedrag of misschien wel blauwe plekken jou een onbehaaglijk gevoel gaf. Het vermoeden dat dit kind zich misschien niet helemaal veilig voelt in zijn of haar thuissituatie. Maar wat kun je daarmee? Het vermoeden uiten dat je eraan twijfelt of een ouder of verzorger wel goed voor een kind zorgt, sterker nog of er sprake is van mishandeling of misbruik, is heel heftig. Maar wat als je er niet naast zit en dan niks doet, dan loopt het kind een kans mis om geholpen te worden.

Gevoel

Jaarlijks zijn er 119.000 meldingen, dat is één kind per klas van 30. Leids onderzoek toonde aan dat in de eerste lockdown het aantal is toegenomen met 23.000. Natuurlijk wil je leed voorkomen, maar door het te signaleren kun je kinderen ook helpen. Het zijn lastige kwesties, zo onderstreept Natascha Pankow van Fabriek69. “Het ligt heel gevoelig en je moet er heel discreet mee omgaan. Daarentegen moet je ook nooit vergeten dat je dit doet om een kind te helpen. Elk kind dat je niet helpt, is een gemiste kans.” De verdenking van kindermishandeling begint volgens Natascha vaak met een vermoeden. “Een kind gedraagt zich anders, juist drukker of stiller, en is moeilijk te bereiken. Of heeft iets gezegd wat je aan het denken zet. Misschien heb je tijdens de les een blauwe plek gezien die vragen oproept.” Hoewel dit geen harde feiten zijn, benadrukt Natascha dat je hier nooit te lichtzinnig over moet doen. “Ons onderbuikgevoel zit er eigenlijk zelden naast. Zeker als je gewend bent om met kinderen om te gaan en je een kind langer in je groep hebt, kun je heel goed vertrouwen op je gevoel. Natuurlijk heb je ook twijfels, eigenlijk wil je er niet aan. Dat is ook goed, we gaan liever uit van het goede in een mens. Maar het loopt soms anders en daar moeten wij niet voor wegkijken.”

Signaleren

Als je een vermoeden hebt, is er een signaallijst die je houvast kan geven. “Dit is geen checklist, wel een hulpmiddel om je gevoelens beter te ordenen en te kunnen plaatsen. Als dit jouw vermoedens niet wegneemt, wordt het tijd om er wat mee te doen.” Je kan ervoor kiezen om het gesprek aan te gaan met de ouder of verzorger, maar dit moet wel voorzichtig worden aangepakt. “Je kunt zeggen dat het je opvalt dat het gedrag is veranderd en of er iets is gebeurd wat dat kan verklaren. Voor een zwemonderwijzer zeker ook geen vreemde vraag, je bent nauw betrokken bij het kind en ook de ouders omdat de thuissituatie van invloed is op het leerproces.” Als je hierna nog steeds denkt dat er iets niet klopt, bespreek het dan met je leidinggevende. Ben je dat zelf, neem dan contact op met Veilig Thuis voor anoniem advies en ondersteuning. “De mensen van Veilig Thuis zijn professionals waar je alles mee kunt bespreken. Aan de hand van gerichte vragen zullen zij de situatie doornemen en in goed overleg bepalen of er een melding moet worden gedaan. Zwemonderwijzers vallen in tegenstelling tot onderwijzers niet onder de wet Meldcode, maar kunnen wél een melding maken bij Veilig Thuis. Dit kan anoniem of niet, dit gaat in overleg.”

Cruciale wending

Mocht er onderzoek gedaan worden door Veilig Thuis dan zullen zij, politie en andere betrokken instanties bepalen of er daadwerkelijk sprake is van kindermishandeling of -misbruik. Vanwege privacy krijg je inhoudelijk geen terugkoppeling, wel kan het zijn dat zij laten weten dat er iets gebeurt. Voor melders kan dit een lastig moment zijn omdat je bang bent dat je ernaast zit. “Het is nu uit je handen en dat is ook goed, jij bent niet verantwoordelijk voor de bewijsvoering en eventuele veroordeling. Jij hebt een signaal afgegeven en belangrijker nog, jij kan daarmee hebben gezorgd voor een cruciale wending in het leven van een kind.” Maar ook in die van de pleger, voegt Natascha toe. “Bovenal is het kind het slachtoffer en er zijn nooit excuses voor het mishandelen of misbruiken van een kind, maar het is ook belangrijk om te weten dat hierachter vaak veel meer zit. Natascha vindt het lastig om het over plegers en slachtoffer te hebben aangezien een pleger net zo goed een ‘slachtoffer’ is en geholpen moet worden. Een pleger is veelal gedreven tot wanhoop, heeft stress door bijvoorbeeld geld- of relatieproblemen. Doordat het aan het licht komt, geef je ook de pleger de kans om met hulp zijn of haar leven te beteren. Zonder twijfel help je het kind en dat staat voorop, maar jouw melding kan veel meer opleveren en dat is het meer dan waard om jouw onderbuikgevoelens nooit te negeren.”

Wil jij hier meer over weten? Fabriek69 geeft op 17 februari de webinar ‘Durf jij aan kindermishandeling te denken in jouw zwemles?’. Je kunt je hier aanmelden.

Fabriek69 is een samenwerkingsverband werkzaam op het gebied van relaties, intimiteit en seksualiteit binnen zorg, welzijn en onderwijs en doet aan advies, ondersteuning en training.