Iedere ouder wil het beste voor zijn kind. Zeker bij iets belangrijks als leren zwemmen. Het diploma staat symbool voor veiligheid en vrijheid in het water. In Nederland hoort het er cultureel bij: elk kind moet leren zwemmen. Daardoor wordt het vaak gezien als een verplichting in plaats van het leren van een nieuwe vaardigheid of sport. Toch zien we in de praktijk dat de weg ernaartoe voor ouders spannend kan zijn. Ze vinden het soms te lang duren en stellen vragen als: ‘Waarom duurt het zo lang? Waarom staat er nog niks nieuws in het leerlingvolgsysteem? Heeft hij of zij het vandaag wel goed gedaan? Gaat het nog wel volgens de verwachtingen?‘ Begrijpelijk, maar ze kunnen onbedoeld druk zetten op het kind en dat werkt vaak averechts.
De druk die kinderen voelen
Kinderen zijn gevoeliger dan we soms denken. Ze zijn vaak nog maar 4, 5, 6 of 7 jaar en hebben nog weinig zintuiglijke ervaring. Alles is nieuw en elke ervaring is een eerste indruk. Druk van ouders komt niet alleen in woorden, maar vaak in verwachtingen. Een zucht, een blik, een vergelijking met een ander kind, het brein van het kind registreert dit feilloos en slaat het op, zeker als het vaker gebeurt. Het gevolg? Het kind gaat zwemmen om de ouder blij te maken in plaats van vanuit eigen motivatie. Het leert: “Mijn waarde hangt af van mijn prestaties.” Dat kan doorwerken in hun verdere leven: onzekerheid, faalangst of het gevoel nooit goed genoeg te zijn. Sommige kinderen reageren juist door in de weerstand te schieten en te zeggen: “Dan doe ik toch niks, het is toch nooit goed.” Dit gedrag kan uitmonden in frustratie, verveling of zelfs het afhaken bij leren. Het brein van een kind dat zich onder druk gezet voelt, schakelt sneller over naar een stressreactie. Het reptielenbrein neemt de leiding: vechten, vluchten of bevriezen. En juist in dat bevroren brein is leren bijna onmogelijk.
De rol van de lesgever
Als lesgever sta je midden in dit spanningsveld. Je ziet het kind, je voelt de verwachting van de ouder, en je wilt recht doen aan beiden. Hier is het cruciaal dat je de druk van ouders niet overneemt. Dat vraagt om bewustzijn:
- Merk je dat je spanning voelt als een ouder elke week naar de voortgang vraagt, nog voordat je iets hebt kunnen zeggen?
- Ga je sneller duwen op het kind omdat je iets wilt kunnen laten zien aan de ouder?
- Of blijf je trouw aan de veiligheid en het tempo van het kind?
Dit zijn belangrijke reflectiemomenten. We zijn lesgever geworden omdat we plezier hebben in het werken met kinderen en hen stap voor stap willen helpen. De Thomas Gordon-methode helpt hierbij: actief luisteren, ik-boodschappen en respectvolle communicatie zonder oordeel. Het gaat om verbinding, niet om strijd. Wat zou je kunnen zeggen tegen ouders? Wanneer ouders elke week vragen: ‘Is er al vooruitgang? Ik zie niks veranderen in het systeem. Doet hij of zij wel genoeg zijn best?‘ helpt het om kalm en duidelijk te blijven. Bijvoorbeeld:
- Ik begrijp dat u zich zorgen maakt. In het water kijken wij niet alleen naar diploma-onderdelen, maar ook naar vertrouwen, plezier en veiligheid. Soms zie je dat niet meteen terug in het systeem, maar het is wél groei.
- Uw kind leert op zijn eigen tempo. Bij druk van buitenaf sluit het brein sneller, en dat remt juist. Onze aanpak is gericht op duurzame groei, zodat uw kind straks met plezier en zelfvertrouwen zwemt.
- Uiteindelijk draait het niet om snelheid, maar om eigenaarschap. Uw kind leert verantwoordelijkheid nemen voor zijn eigen stappen, zodat het straks ook in onverwachte situaties, zoals plotseling in het water vallen, rustig kan reageren. Dat geeft levenslange winst.
- Wij leggen de nadruk op lange termijn succes, niet op korte termijn bewijs. Zo vergroten we de kans dat uw kind straks écht zelfstandig en met plezier in het water staat.
Lees ook: Doe jij aan tuinieren of aan timmeren?
Hoe kinderen hiermee omgaan
Kinderen die druk ervaren, ontwikkelen vaak twee patronen:
- Pleasen: ze doen hun uiterste best om de ouder blij te maken, maar verliezen hun eigen motivatie.
- Blokkeren: ze haken juist af, omdat de spanning te groot wordt.
Beide patronen belemmeren leren. Wat je wil is spel en beloning inzetten om de motivatie terug te geven aan het kind. Het kind ervaart succes in kleine stapjes, voelt eigenaarschap en leert: ‘Ik mag dit in mijn tempo doen.‘ Dat gevoel van autonomie is een sleutel tot levenslang zelfvertrouwen.
De lange termijn
De manier waarop een kind leert omgaan met druk in de zwemles, werkt door in hun verdere leven. Het zwemproces wordt een metafoor voor: ‘Hoe ga ik om met verwachtingen van anderen?‘ Kinderen die leren dat ze mogen groeien in hun eigen tempo, ontwikkelen meer zelfvertrouwen en veerkracht. Ze ervaren dat fouten maken onderdeel is van leren en dat succes voortkomt uit doorzetten, niet uit haast. Deze kinderen leren hun eigen stem te vertrouwen en voelen zich sterker in nieuwe situaties, ook buiten het zwembad. Daartegenover staan kinderen die langdurig druk ervaren. Zij kunnen sneller perfectionistisch worden, of juist opgeven bij tegenslag. Hun innerlijke stem blijft dan fluisteren: ‘Het is nooit goed genoeg’. Dat kan effect hebben op school, sport en later zelfs werk en relaties. Als lesgever kun je hierin het verschil maken. Door geen druk over te nemen, door het kind centraal te houden, en door ouders liefdevol uit te nodigen tot vertrouwen, help je een kind niet alleen bij het behalen van een diploma, maar ook bij het bouwen van een stevig fundament voor het leven. Een fundament waarin autonomie, plezier en vertrouwen de basis vormen. Een zwemdiploma is daarmee geen eindpunt, maar een levenslange investering: denk aan vakanties, sport en zelfs beroepen waarin waterveiligheid cruciaal kan zijn.
Deze column is geschreven door Sylvia van Toorn, oprichter van ABC Helden en ABC Game. Met haar methode leren kinderen spelenderwijs zwemmen, waarbij zij niet alleen de vaardigheid, maar ook zelfvertrouwen en plezier in het water ontwikkelen.
advertentie
