Recent is gebleken uit onderzoek dat het aantal kinderen zonder zwemdiploma stijgt en dat is zorgelijk. Waar eerst het aantal kinderen zonder diploma juist daalde, heeft de coronapandemie weer gezorgd voor een toename. In 2022 is het aantal zelfs twee keer zo hoog als in 2018. Dat terwijl ieder kind veilig in en om het water moet kunnen bewegen. Wat moet er nu gebeuren om het tij te keren? Wij vroegen het twee spelers uit de branche.
‘Landelijke richtlijn voor financiële vangnet’
Het gaat Nicolette Smale (eigenaar Nicolette Smale Advies & Training) als gepassioneerde zweminstructeur aan het hart dat zoveel kinderen hun zwemdiploma niet halen. Iedereen moet een leven lang veilig en met plezier kunnen genieten van water en zij vindt dat de branche ook moet kijken wat zij daar zelf aan kan doen. “Natuurlijk zijn de cijfers zorgelijk, toch denk ik het graag om. Ik zie het als een kans voor ons om actief contact met ouders te zoeken, hen meer te betrekken en (nog) beter te informeren.” Ter illustratie noemt zij een gesprek wat zij laatst had met ouders die de Nederlandse taal nog onvoldoende beheersten. “Aan de badrand had ik een aangename ontmoeting met twee ouders via een vertaalapp. Zij waren overduidelijk bezorgd over hun kind en betrokken. Door ons allebei open op te stellen en oprecht te proberen elkaar te begrijpen, ontstond een waardevol gesprek. Dat dit ondanks de taalbarrière mogelijk was, raakte mij diep en ik besefte weer eens dat wij ook een verantwoordelijkheid hebben om te zorgen dat de zwemles voor iedereen toegankelijk is. Wij moeten blijven proberen om letterlijk en figuurlijk de taal van de ouders te begrijpen.” Daarnaast vindt Nicolette dat ouders ervan bewust moeten worden gemaakt hoe belangrijk het afronden van een leerlijn van een zwemdiploma is. “Ouders stoppen eerder omdat het kind niet verder wil, maar je haalt je kind toch ook niet in groep 6 van school?” Tegelijkertijd benadrukt Nicolette ook dat het aan de branche is om het leren zwemmen leuk te maken. “Ik hoor wel eens collega’s zeggen dat kinderen niet willen of lastig zijn. Maar kinderen zijn nou eenmaal kinderen en het gaat lang niet altijd volgens het boekje. Speel daarop in, heb begrip voor het kind en differentieer zoveel mogelijk. Vraag jezelf steeds af: wat kan ik hier aan doen?” Daarnaast wordt het volgens Nicolette ook tijd dat de overheid stappen gaat zetten. “De zwemveiligheid van kinderen is de verantwoordelijk van ouders, maar de overheid moet de kwaliteit van het zwemonderwijs borgen. Leg wettelijk vast dat zwemlesaanbieders een vergunning moeten hebben en gediplomeerde docenten met een VOG, certificeer tevens het zwemdiploma. Zo behoud je de innovatie, de professionaliteit en bepaal je het niveau waarvoor je staat. Daarnaast moet er een landelijke richtlijn komen voor het vangnet voor ouders die het niet kunnen betalen. Er zijn nu zoveel verschillende regelingen en voorwaarden wat de financiële steun ongelijk maakt en afhankelijk van waar je woont.” Hoe zorgelijk de situatie nu ook is, Nicolette ziet zeker kansen om het tij te keren. “Wij moeten zelf ook het heft in handen nemen. Zoals op een tegeltje van Omdenken staat: Om ergens te komen, moet je eerst besluiten niet te blijven waar je nu bent.”
‘Alle zwemlesaanbieders gelijktrekken’
De recente cijfers over zwemveiligheid onder kinderen verrassen Shiva de Winter (directeur van de Nederlandse Stichting Water- & Zwemveiligheid) niet, al geruime tijd uit hij zijn zorgen hierover. Hij vermoedt zelfs dat de cijfers nog hoger zijn. Reden te meer voor hem om te pleiten voor doortastend optreden. “Er wordt binnen de zwembranche gekeken naar een nationaal diploma, maar ik geloof niet dat ons dat nu gaat helpen. Er gaat zo heel veel kennis, expertise en innovatiekracht verloren, terwijl we dat nu juist nodig hebben. Ik ben er heilig van overtuigd dat alle huidige diplomalijnen voldoen. Je zou nog kunnen denken aan een onafhankelijk instituut dat boven alle partijen staat en een keurmerk uitgeeft. Maar kiezen voor één diploma is het kind met het badwater weggooien.” Liever ziet Shiva dat de branche met elkaar kijkt naar hoe het leren zwemmen weer toegankelijk wordt voor iedereen, waarbij hij geen voorstander is van schoolzwemmen. “Als natte gymles is het prima, maar kinderen leren hier niet per se goed zwemmen terwijl ouders hierdoor het gevoel krijgen dat hun kind zwemvaardig is. Wel zou schoolzwemmen goed zijn voor groepen kinderen die anders over het hoofd worden gezien.” De beste oplossing zou volgens Shiva zijn als alle commerciële partijen worden betrokken bij het oplossen van dit probleem. “Organisaties die gezinnen financieel ondersteunen, zouden ook samenwerkingen aan kunnen gaan met zwemscholen. Betrek ons ook bij het vangnet voor kinderen die aan het einde van de basisschool nog geen diploma hebben.” Daarnaast vindt Shiva dat gemeentelijke subsidies niet alleen moeten gaan naar zwembaden die behoren tot een exploitatiemaatschappij. “De zwembranche kent veel uitdagingen zoals stijgende energieprijzen, oplopende inflatie en stijgende loonkosten. Door het geven van subsidies kunnen zwembaden dit opvangen, maar zwemscholen krijgen dit niet en moeten om te overleven de prijzen verhogen. Hierdoor ontstaan er nog grotere prijsverschillen tussen de aanbieders en wordt het leren zwemmen voor steeds meer mensen onbetaalbaar. Marijn de Vries verwoordde het goed in haar column in het NRC, waarin zij schreef dat zwemles zo ‘een eliteproduct wordt’. Dit mag natuurlijk nooit gebeuren, het wordt daarom tijd dat we alle zwemlesaanbieders gelijktrekken.” Maar bovenal benadrukt Shiva dat hij het respect in de branche weer terug wil zien. “Dat er binnen de branche wordt gekeken naar het optimaliseren van de zwemles is zeker goed, net als het opkomen voor de lonen van het personeel. Het mag alleen nooit zijn doel voorbijschieten en zorgen voor onrust. Uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde, kinderen zwemvaardig maken. De aanbieders van de diplomalijnen zijn allemaal gespecialiseerde instituten die continu door ontwikkelen, laten we dan ook met elkaar werken aan een oplossing. Ieder kind heeft recht op zwemles, aan ons de taak om dat mogelijk te maken.”
Lees hier meer over het onderzoek van het Mulier Instituut.