De gruwelijke moord op Lisa heeft diepe indruk gemaakt en het immense verdriet voor de nabestaanden is niet te bevatten. Tegelijkertijd heeft deze tragedie de afgelopen weken ook de aandacht gevestigd op de veiligheid van vrouwen en hun gevoel van onveiligheid, zowel in de publieke ruimte als in de privésfeer. Ook tijdens het sporten ervaren vrouwen deze onveiligheid, uit onderzoek van 2024 blijkt dat één op de drie vrouwen seksuele intimidatie heeft meegemaakt. Maar niet alles wordt gemeld: sommige vormen van intimidatie blijven onbesproken, terwijl ze wel impact hebben. Dit speelt zeker ook in zwembaden. Het benadrukt eens te meer hoe belangrijk het is om bewustwording te vergroten, het bespreekbaar te maken en vrouwen actief te betrekken bij de oplossingen.
Grensoverschrijdend gedrag wijdverspreid
Uit het onderzoek ‘Seksueel grensoverschrijdend gedrag in de sportomgeving: Ervaringen van vrouwelijke sporters’ van 2024 blijkt dat seksueel grensoverschrijdend gedrag in de sport wijdverspreid is onder vrouwen. Van de bijna 600 ondervraagde vrouwen (16+) maakte één op de drie in een jaar tijd één of meerdere vormen van ongewenst seksueel gedrag mee. Denk daarbij aan aan- of nagestaard worden, nagefloten worden, seksuele opmerkingen of online berichten. Ongewenst lichamelijk contact of seksueel contact werden ook genoemd, maar kwamen minder vaak voor. Vooral jonge vrouwen (16–34 jaar) en vrouwen met een migratieachtergrond ervaren dit vaker. Hoewel het merendeel van de vrouwelijke sporters (77%) zich (zeer) veilig voelt in de sportomgeving, voelen vrouwen die grensoverschrijdend gedrag meemaken zich minder veilig. Daarbij worden veel vormen van gedrag ook niet gemeld, terwijl deze wel impact hebben op het gevoel van veiligheid.
Ben jij op zoek naar een leverancier die kan helpen met de luchtbehandeling in jouw zwembad of zwemschool? 👉 Klik hier.
Veel situaties onbesproken
Het Mulier Instituut deed in 2024 tevens onderzoek naar seksueel grensoverschrijdend gedrag binnen zwemverenigingen. In gesprekken met bestuurders, waarbij niet specifiek is vermeld of de betrokken bestuurders mannen of vrouwen waren, van een aantal verenigingen werd aangegeven dat dergelijke incidenten zelden expliciet voorkomen, maar dat dit niet betekent dat er geen problemen zijn. Waarmee het onderzoek blootlegt dat veel situaties onbesproken blijven, terwijl het juist belangrijk is om deze wél bespreekbaar te maken. Het gaat dan niet alleen om duidelijke vormen van grensoverschrijdend gedrag, maar ook om subtiele vormen van intimidatie die misschien onschuldig lijken, maar dat in werkelijkheid niet zijn. Een van de aanbevelingen uit het onderzoek was dan ook om het bewustzijn te vergroten, gedragsregels te verduidelijken en een cultuur te stimuleren waarin leden en vrijwilligers vrijuit kunnen praten over gedrag dat ongemakkelijk of grensoverschrijdend is.
Veiligheidsgevoel omgeving
Niet alleen het veiligheidsgevoel van de sportactiviteit zelf is van invloed, ook de omgeving ervan. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen, en vooral jonge vrouwen tussen 15 en 25 jaar, zich vaak onveilig voelen in hun omgeving. Dit leidt tot vermijdingsgedrag, zoals het maken van omwegen, het vermijden van donkere of afgelegen plekken. Bijna de helft van deze groep geeft aan plekken in hun buurt bewust niet te bezoeken omdat ze die als onveilig inschatten, tegenover minder dan een kwart van de mannen. Deze gevoelens van onveiligheid kunnen directe gevolgen hebben voor het sociale leven van vrouwen en dus ook hun sportdeelname. Vrouwen gaan niet op bepaalde tijden of naar bepaalde locaties voor sportactiviteiten, bewegen minder buiten en kunnen zich sociaal geïsoleerd voelen. Ook de plek waar de sportaccommodatie staat, speelt dus een belangrijke rol en het verbeteren daarvan kan het veiligheidsgevoel aanzienlijk vergroten.
Lees ook: ‘Het waait niet vanzelf over’: handvatten voor daadkrachtig leidinggeven bij ongewenst gedrag
Tools
Om de veiligheid van zwemmers, mannen en vrouwen, aan te pakken, is vanuit de vereniging Werkgevers in Zwembaden en Zwemscholen (WiZZ) een werkgroep sociale veiligheid opgericht. Deze werkgroep heeft diverse tools ontwikkeld, zoals het protocol Vrolijk en Veilig, een toolkit om gedragsregels met bezoekers te communiceren, een gedragscode voor zwembadmedewerkers en een Arbocatalogus met maatregelen tegen agressie en geweld. Ook wordt het Dilemmaspel Zwembranche ingezet om bewustwording en sociale veiligheid te stimuleren. Met deze middelen streeft de branche ernaar dat zwemmen voor iedereen sociaal veilig is, zodat bezoekers zonder zorgen kunnen sporten en plezier maken, en ongewenst gedrag actief wordt tegengegaan. Een stap in de goede richting, maar het is nog niet genoeg. Want nog steeds delen vrouwen niet altijd wat zij meemaken of waar zij bang voor zijn. Voor veel vrouwen is het ook vanzelfsprekend hoe zij hun eigen veiligheid inschatten en maatregelen nemen, terwijl veel mannen zich hiervan nauwelijks bewust zijn. En alleen al dat bewustzijn is waardevol. Daarnaast worden nog te vaak beslissingen die invloed hebben op de veiligheid van vrouwen genomen door mannen, waardoor het perspectief van vrouwen ontbreekt.
Veilig zwemmen
Anno 2025 is het dan ook nog steeds noodzakelijk aandacht te vragen voor de veiligheid van vrouwen. Het aanpakken van de onderliggende oorzaken van onveiligheid en het verbeteren van de fysieke omgeving is cruciaal om vrouwen gelijke deelname aan sport te laten ervaren. Maak het (beter) bespreekbaar en betrek vrouwen veel meer actief bij beslissingen die betrekking hebben op hun veiligheid. Zoals bijvoorbeeld bij de inrichting van zwembaden en de omgeving eromheen. Voelen zij zich in kleedkamers en onder de douches? Kunnen zij veilig naar hun fiets of auto lopen, en is de omgeving voldoende overzichtelijk en verlicht? Simpelweg goed onderhoud van de groenvoorziening of het tijdig vervangen van de lampen kan al helpen. En voelen vrouwen zich voldoende gehoord als zij aangeven zich onveilig te voelen of een onveilige situatie hebben meegemaakt? Waarbij het niet alleen gaat om de veiligheid van bezoekers, maar ook die van medewerkers. Onderzoek naar de ervaringen van vrouwen met betrekking tot hun veiligheid is daarbij essentieel, maar ook actief luisteren. Door de bewustwording te vergroten, het gesprek open te houden en vrouwen mee te laten beslissen, kan de veiligheid en het welzijn van vrouwen aanzienlijk worden verbeterd. Wat vervolgens bijdraagt aan een veilige sport- en zwembeleving en omgeving waarin iedereen -vrouwen en mannen, jong en oud, bezoekers en medewerkers- zich veiliger voelt.
advertentie
