“Die stem weer. ‘Ja, doorzwemmen! Deze kant, en… kom er maar uit’. De juf is ook onpeilbaar. Ik kan haar ogen niet lezen achter de verduisterde glazen van haar grote dikke randen bril. Zou ze weten dat ik altijd mijn ogen sluit als ik onder water zwem? Vast wel. Wanneer we oefenen met duiken en onder water zwemmen, begin ik in baan twee en eindig ergens in zes of zeven. Ik zwem diagonaal door het bad. Met mijn ogen dicht. Op hoop van zegen. Hier en daar een trap van een voet in mijn zij. Gemopper: ‘Je zit in de verkeerde baan hoor!”
Dit citaat kwam ik tegen in een column van Christel van Berkel, geplaatst in Maassluis.nu. Vooral de reactie van de zwemonderwijzeres is voor mij de laatste jaren herkenbaar. Ik bezoek veel zwembaden, maar helaas moet ik constateren dat wat Christel beschrijft niet uniek is. Ik heb het gevoel dat kennis in zwembaden wegvloeit met de snelheid van het water. Kennis over pedagogische benaderingen, didactische aanpak en methodieken. Het deed me denken aan de keren dat ik bij ROC Mondriaan op gezette tijden les mocht geven aan studenten MBO die voor de specialisatie zwemonderwijs hadden gekozen. Bij het bespreken van de stage-ervaringen kwam de vraag aan de orde welk onderdeel zij als moeilijkste ervaarden om aan te leren. “Zwemmen met armen en benen op de buik”, klonk het vrij snel uit de klas. Hetgeen werd beaamd door het merendeel van de studenten.
Om te beginnen heb ik een ontzettende hekel aan het gebruik van deze terminologie, want voor mij is het gewoon schoolslag. Het gebruik van zwembad vaktermen lijkt ook al te verwateren. Toen ik antwoordde dat het aanleren van de combinatie van de schoolslag een fluitje van een cent is en binnen een contactuur grof is aangeleerd, werd ik uitgedaagd. Of ik dat wel eens wilde laten zien in de praktijkles. Met de kanttekening dat ik van mening ben dat je 10 tot 15 minuten bezig moet zijn met het non-stop aanleren van nieuwe stof, heb ik in het Delftse Sportfondsenbad mijn voorbeeld-les gegeven. Daarbij heb ik gebruik gemaakt van een methodiek die ik halverwege de zeventiger jaren leerde toen ik zelf de opleiding zwemonderwijzer volgde: de harlekijnmethode. Deze methodiek is gebaseerd op de leerweg van Kurt Wiessner, waarbij de basis is dat er natuurlijk (uit)drijfvermogen is. En verder wordt een aantal essentiële leerprincipes toegepast, zoals opbouwen van kort naar lang en vooral van ongecompliceerd naar gecompliceerd. Vanzelfsprekend was deze groep studenten niet de meest representatieve groep om te komen tot een schoolslag-combinatie, maar ik heb ze geadviseerd om het zelf te gaan proberen op hun stageplek. “Meneer, wat u ons heeft verteld werkt. Alleen vonden ze het in het bad niet leuk, omdat ik wat anders deed dan zij normaal doen”, kreeg ik een paar weken later terug. Nee, vertel mij wat ze in de zwembaden doen. Ik noem dat de methodiek van ‘learning by accident’, iets dat ik in mijn coaching van studenten vaak moet teruggeven. Als je het maar vaak genoeg herhaalt, leren kinderen ook iets van zwemtechniek. Met als saillante kanttekening dat het dan wel wat langer duurt en minder uitdagend is. Ik schat in dat bij de non-methodische benadering die in zwang raakt, ouders zo’n € 100,00 te veel aan zwemlessen moeten uitgeven.
Christel van Berkel: “De zwemjuffrouw klapt streng in haar handen en we springen het water in. Mijn ogen stijf dicht. Het gegil verstomd een beetje wanneer ik kopje onder ga. Bubbels, bellen… en weer boven. Gehoest en geproest. Ik heb me verslikt. De juf klapt weer. Ik wrijf in mijn ogen en kijk in een waas om me heen. Wat is de bedoeling? Lichte paniek maakt zich van mij meester. Een harde stem. Deze kant! Kom er maar uit!”
We hebben (weer) veel te leren als het gaat om je kunnen verplaatsen in de ervaringen van kind en ouder.
Deze column van Eduard Leurs verscheen eerder al in ZwembadBranche #89
Wil je reageren op deze column mail naar eduard@debelevingsspecialist.nl
Wil jij de komende editie van ZwembadBranche ook (thuis) ontvangen? Meld je dan aan voor een gratis abonnement via deze link.