Het is vandaag Wereld Dag van de Stem, een moment om stil te staan bij onze stem en ons stemgebruik. Voor mensen met een spreekberoep, is de stem het belangrijkste instrument. Ook voor de mensen die aan de badrand staan vormt het een essentieel onderdeel van het werk. Je geeft er instructie mee, begeleidt, corrigeert, motiveert en bewaakt de orde en veiligheid. Zonder kun je simpelweg je functie nauwelijks uitoefenen. Maar als je veel vraagt van je stem, hoe houd je deze dan gezond?
Akoestiek
Bij spreekberoepen gebruiken mensen hun stem intensief en langdurig. Zwembadmedewerkers die veelvuldig aan de badrand staan, gebruiken hun stem ook continu: om les te geven, aanwijzingen te geven, te corrigeren, aan te moedigen en om veiligheid te garanderen. En dat vraagt veel van het lichaam, vooral ook omdat de werkomstandigheden extra belastend zijn. Het geluid weerkaatst tegen hoge plafonds, stemmen galmen door elkaar heen, ventilatiesystemen zorgen voor een constante ruis, en daar komt nog het geluid van spetterend water bij. Door deze akoestiek moet je veel harder praten om gehoord te worden, wat zorgt voor een voortdurende extra belasting voor de stem. Bovendien worden stem en ademhaling beïnvloed door chloordampen en droge lucht. Die kunnen de keel irriteren, slijmvorming veroorzaken of juist de stem uitdrogen. Dit maakt het spreken niet alleen vermoeiender, maar verhoogt ook het risico op klachten. Zeker wanneer je een hoge stem hebt – wat vaak het geval is bij vrouwen – is de kans op overbelasting groter. Hierdoor ben je minder goed verstaanbaar en moet je dus je stem meer verheffen. Hoewel het nooit wetenschappelijk is bewezen, is het wel aannemelijk dat vrouwen hierdoor gevoeliger zijn voor stemklachten in belastende omstandigheden.
Lees ook: In balans blijven: tips om op te laden tijdens je werkdag
Vicieuze cirkel
Lotte Hilgers, logopedist bij Sprekenderwijs Logopedie, heeft in haar de praktijk ook te maken met stemklachten van zwembadmedewerkers en benadrukt dat klachten helaas vaak te lang worden genegeerd. “Stemklachten ontstaan meestal sluipend. Wanneer je je stem voortdurend gebruikt gaat het prima zolang de balans tussen belasting en herstel in evenwicht blijft. Maar wanneer je bijvoorbeeld een verkoudheid of griep hebt doorgemaakt, krijgt je stem vaak, geen kans om volledig te herstellen. Hierdoor kunnen klachten langzaamaan verergeren.” In de praktijk betekent dat: een stem die zwakker klinkt, een ademhaling die toeneemt, een keel die branderig of gespannen aanvoelt. Combineer dat met een werkomgeving die dagelijks vraagt om krachtig, duidelijk spreken, en je zit al snel gevangen in een vicieuze cirkel. “Wat we dan vaak zien,” zegt Lotte, “is dat mensen in eerste instantie denken dat het vanzelf wel overgaat. Maar hoe langer je wacht, hoe groter de kans dat het probleem zich verergert. En dan loop je het risico op vervelende complicaties zoals stembandknobbels of poliepen. Dat is niet alleen hinderlijk, het kan mensen ook daadwerkelijk beperken in hun werk.”
Trainen
Gelukkig is er goede behandeling mogelijk. “Met gerichte logopedische training kunnen we veel klachten verhelpen of voorkomen. Door te leren efficiënter met je stem om te gaan, te werken aan ademsteun, aan ontspanning en stemhygiëne kun je de belastbaarheid weer opbouwen,” vertelt Lotte. “Zeker als je er vroeg bij bent, merk je vaak al snel verbetering. Maar ook preventief kun je veel doen met training.” En dat is belangrijk want de stem is een krachtig, maar ook kwetsbaar instrument. Voor wie werkt in een spreekberoep – en zéker in de uitdagende omgeving van een zwembad – is het van groot belang dat dat instrument goed blijft functioneren. Een gezonde stem is immers geen vanzelfsprekendheid. Maar wie leert om er bewust en zorgvuldig mee om te gaan, kan er nog jarenlang op bouwen.
advertentie
