Brett Jak is gespecialiseerd in beweegactiviteiten voor mensen met een beperking. Wat hem drijft: veranderingen bereiken in de leefstijl van sporters met een beperking en op een positieve manier bijdragen aan hun kwaliteit van leven. Wat hij óók graag doet is zwemonderwijzers in hun kracht zetten en leren om te gaan met specifieke doelgroepen. “Het kind moet altijd een succesbeleving ervaren.”
In de regio Utrecht werkte Jak tien jaar voor één van de grootste zorgaanbieders voor mensen met een verstandelijke beperking. Zwemactiviteiten voor specifieke doelgroepen biedt hij nu aan via zijn bedrijf Voor Bewegen en binnenkort gaat hij ook aan de slag als vestigingsmanager in een zwembad. Daarnaast ondersteunt hij zwembaden bij het ontwikkelen van werkvormen. Jak heeft altijd al in zwembaden gewerkt, maar een ongeval met verstrekkende gevolgen van iemand in zijn directe omgeving zorgde voor de behoefte naar meer verdieping in het werken met mensen met een beperking. De revalidatie is hem altijd bijgebleven en het hele traject leidde hem in de richting van wat hij nu doet. “Het was heel inspirerend en bepalend voor waar ik nu sta.”
Ben jij op zoek naar een leverancier van LED verlichting voor in jouw zwembad of zwemschool? 👉 Klik hier.
Speerpunt
De meerwaarde van werken met mensen met een beperking is volgens Jak vooral dat deze doelgroepen zo anders zijn. “Het vraagt om een hele andere benadering dan veel zweminstructeurs gewend zijn. Een instructeur is ook niet altijd pedagogisch opgeleid en hierin zit een ontwikkelkans, want met de in de opleiding aangeboden vaardigheden kom je er niet. Je vraagt vaak dingen die de zwemmers absoluut niet kunnen of zelfs helemaal niet begrijpen.” Op de bijeenkomsten komt veel theorie voorbij, maar meer nog gaat het om de casussen in de praktijk. Deze dienen als vertrekpunt voor kennisverbreding en interventies die écht werken. Zodat je met veel meer innerlijke rust voor zo’n groep staat en er veel meer begrip is voor wat de doelgroep wel kan.” Jak kent inmiddels alle mogelijke valkuilen voor zweminstructeurs en zijn observaties van groepen doen de rest, net als de gesprekken met ouders. “Bij het aanbieden van zwemactiviteiten is het van belang om de precieze mogelijkheden van elk kind afzonderlijk te kennen. Leeftijd zegt niks, er zijn wel drie verschillende leeftijden die door beweegwetenschappers worden gehanteerd. Naast de biologische leeftijd is er ook nog de sociaal-emotionele ontwikkeling en de cognitieve leeftijd. Simpel gezegd: een deelnemer die volgens de kalender tien jaar oud is, heeft misschien de sociaal-emotionele vaardigheden van een kind van drie jaar. Dat vraagt van een zweminstructeur dan een heel andere benadering bij het aanbieden van een beweegactiviteit.” Maar zelfs wie bij de zwemlessen de drie verschillende leeftijden steeds voor ogen heeft, is er nog lang niet. “Er zijn verschillende syndromen en stoornissen, elk kind is uniek en hier ruimte aan geven in een groep maakt het zwemaanbod inclusief.”
Lees ook: Mensen met een visuele beperking bewegen minder: zo kun je hen ondersteunen in het zwembad
Ouders
Het succes van beweegactiviteiten in het zwembad voor kinderen met een beperking staat en valt volgens Jak met de betrokkenheid van de ouders. “Eigenlijk meer nog dan bij de reguliere zwemlessen staat bij de overdracht van het kind aan de leerkracht het gevoel van emotionele veiligheid centraal. De ouders moeten er altijd bij zijn.” De ouders zijn ook vooraf de belangrijkste informatiebron als het gaat om de vaardigheden van hun kind. “Door open te zijn in je vragen, weet je wat je wel en wat je niet kunt vragen van het kind. Soms kan een kind met een beperking instromen in de reguliere lessen, in andere gevallen verdient een groepje met aangepaste oefenvormen de voorkeur. Voor kinderen die hypergevoelig zijn voor geluid is een vol zwembad complex. Ze voelen zich er niet comfortabel bij en hebben dan mogelijk een andere organisatievorm nodig.” De feedback op de geleverde prestaties vraagt van de gemiddelde zwemonderwijzer ook veel extra vaardigheden. “Het kind moet altijd een succesbeleving ervaren. Je zult dus manieren moeten bedenken, zodat het kind je kan begrijpen.” In een tijd dat iedereen het inclusief sporten op de lippen heeft, is het volgens Jak zaak dat zwembaden investeren in aangepast bewegen en de kennis die daarvoor nodig is.
“Zeker gemeentelijke baden moeten hun maatschappelijke verantwoordelijkheden nemen en zorgen dat ze toegankelijk zijn, ook voor specifieke doelgroepen. Maar ook voor profit organisaties kan het een toegevoegde waarde zijn, met meer en betere screening vooraf en daardoor snellere interventies ontstaat een betere doorstroming.”
Kansen
Graag trekt Jak het inclusief sporten breder dan het aanbieden van beweegactiviteiten voor kinderen met een beperking. Nadrukkelijk wijst hij op de kansen die de steeds grotere groep chronisch zieken en ouderen bieden. Onlangs schreef hij een advies met daarin het voorstel de watertemperatuur te verhogen naar 32 graden voor deze doelgroepen. “In een tijd van exploderende gasprijzen is dat bijna vloeken in de kerk. Maar om bezoekers met aandoeningen als atrofie of reuma te binden, is het noodzakelijk. Het heeft ook als voordeel dat je je water kunt verhuren aan bijvoorbeeld een fysiotherapeut.” Tegelijkertijd realiseert hij zich heel goed dat dit economisch gezien niet voor elk zwembad haalbaar is. “Als bad moet je daarom keuzes maken en beginnen met een omgevingsdialoog en marktonderzoek.” Waarbij beweegactiviteiten voor specifieke doelgroepen volgens hem wel degelijk een uniek verkoopargument kunnen zijn. “Alle randvoorwaarden moeten dan wel kloppen, van de watertemperatuur en de toegankelijkheid tot de vaardigheden van de instructeurs. Als je dat niet kunt bieden, moet je ook eerlijk zijn en deze activiteiten niet op het programma zetten. Kun je het wel bieden, dan is het zeker van grote waarde voor het zwembad én de gebruikers.”
Dit artikel verscheen eerder al in ZwembadBranche #89
Wil jij de komende editie van ZwembadBranche ook (thuis) ontvangen? Meld je dan aan voor een gratis abonnement via deze link.