Steeds meer mensen overlijden doordat ze vallen, zo berichten de media vandaag. Uit recent onderzoek van het CBS blijkt dat in 2023 vier keer zoveel ouderen als in de jaren negentig overleden na een ongelukkige valpartij. En dat is een aanzienlijke stijging, het maakt vallen daarmee zelfs de grootste niet-natuurlijke doodsoorzaak in Nederland. Hoewel de vergrijzing meespeelt, sterven er ook meer ouderen boven de zestig door een val. Het belang van valpreventie neemt dus toe. Een effectieve vorm om balans en spierkracht te trainen, is uiteraard zwemmen.

Ben jij op zoek naar een leverancier die kan helpen met het schoonmaken en schoonhouden van jouw zwembad of zwemschool? 👉 Klik hier.

Ketenaanpak Valpreventie

Met de vergrijzing en het toenemende aantal valincidenten is besloten tot de Ketenaanpak Valpreventie, die vervolgens is vastgelegd in het Integraal Zorg Akkoord (IZA) en het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). Gemeenten hebben daarmee de taak gekregen om deze aanpak op te zetten voor ouderen van 65 jaar en ouder met een valrisico. De Specifieke Uitkering (SPUK) biedt financiële middelen om deze maatregelen lokaal te implementeren.

De Ketenaanpak Valpreventie werkt in stappen:

Opsporen – Ouderen met een valrisico identificeren.
Screenen – Het uitvoeren van een valanalyse om de risicofactoren in kaart te brengen.
Interventies – Het aanbieden van maatwerkprogramma’s, zoals valpreventieve beweeginterventies, om de kans op vallen te verkleinen.
Structureel aanbod – Het continueren van beweegoefeningen na afloop van de interventie.
Borgen – Het evalueren en verankeren van de aanpak binnen lokale samenwerkingen.

Deze stappen helpen gemeenten, GGD’en en lokale partners om op een gestructureerde manier het valrisico bij ouderen te verminderen. De handreiking voor de Ketenaanpak biedt daarbij praktische hulpmiddelen zoals formats, verdiepende kennis en inspirerende praktijkvoorbeelden.

Effectieve vorm

Een effectieve vorm voor ouderen om hun balans en spierkracht te trainen, is zwemmen. Het water vermindert de kans op blessures en vertraagt bewegingen, waardoor ouderen meer tijd hebben om hun evenwicht te herstellen. Bovendien traint zwemmen de spieren die ook op het droge van cruciaal belang zijn voor het voorkomen van valpartijen. Katrien Lemahieu, gecertificeerd Otago-instructeur en expert op het gebied van aquafitness, benadrukt de voordelen van het trainen in water. “Oefeningen in het water bieden een directe transfer naar het dagelijks leven, omdat de spieren die in het zwembad worden getraind dezelfde zijn die nodig zijn om vallen op het droge te voorkomen. In het water kunnen ouderen werken aan hun ‘core’ stabiliteit, wat essentieel is voor balans. Oefeningen zoals stappen in verschillende richtingen, plotseling stoppen of draaien, versterken niet alleen de spieren, maar verbeteren ook het reactievermogen, wat cruciaal is om een val te voorkomen.”

Balans en kracht

Een effectieve valpreventie-oefening in het zwembad begint met het versterken van de ‘core’ spieren. Dit kan bijvoorbeeld door oefeningen waarbij men zich verplaatst en plotseling stopt, of van richting verandert. Daarnaast is het belangrijk om te werken aan ‘verankerde’ oefeningen waarbij men op één been staat terwijl het andere been stevig op de bodem blijft. Dit nabootsen van dagelijkse bewegingen, zoals het oppakken van iets uit een kast of het op- en afstappen van een fiets, helpt niet alleen de balans te verbeteren maar versterkt ook de spierkracht die nodig is om vallen te voorkomen. Het verminderen van de angst om te vallen is eveneens een belangrijk aspect van valpreventie. Door in het water te oefenen, leren ouderen hoe hun lichaam reageert op evenwichtsverlies zonder bang te zijn om daadwerkelijk te vallen. Dit vergroot hun zelfvertrouwen en vermindert de kans op vallen in het dagelijks leven.

Samenwerking met zwembad

De Ketenaanpak Valpreventie biedt zo een gestructureerde en effectieve manier om het risico op vallen bij ouderen te verminderen. Waarbij fysieke oefeningen in het water ouderen kan helpen langer zelfstandig en veilig te blijven wonen. Zwemmen biedt niet alleen een veilige omgeving om balans en spierkracht te verbeteren, maar het helpt ook om de angst om te vallen te verminderen. Door samen te werken met lokale partners en het structureel aanbieden van beweegprogramma’s, kunnen we valincidenten onder ouderen aanzienlijk terugdringen.