Equal Pay Day: loonkloof mannen en vrouwen gegroeid

Gisteren was het Equal Pay Day, de dag waarop mannen in Nederland al hebben verdiend wat vrouwen pas aan het eind van het jaar zullen verdienen. Equal Pay Day maakt duidelijk dat, ondanks decennia van inspanningen, gelijk loon voor mannen en vrouwen nog altijd niet de norm is. Sterker nog, het Nationaal Salaris Onderzoek 2023 laat zien dat de loonkloof de afgelopen jaren weer is toegenomen: van 5% in 2021 naar 7,4% in 2023. Wat is er nodig om gelijkheid te bereiken?

Equal Pay Day

Equal Pay Day symboliseert de loonkloof tussen mannen en vrouwen. In Nederland valt deze dag halverwege november, omdat vrouwen gemiddeld 12% minder per uur verdienen dan mannen. Dit betekent dat, als de huidige ontwikkeling doorzet, Nederland pas in 2086 volledige gelijkheid in salaris zal bereiken. Wat laat zien hoe hardnekkig deze ongelijkheid is en waarom er echt actie nodig is en blijft. De kloof verschilt wel sterk per land. In Duitsland bijvoorbeeld ligt de loonkloof rond de 18%, mede door traditionele rolverdelingen en beperkte toegang tot flexibele kinderopvang. In België, ondanks de progressieve reputatie, blijft de kloof op jaarbasis zelfs 22%, mede door de hoge mate van deeltijdwerk onder vrouwen. Tegelijkertijd laten landen zoals Zweden en Noorwegen zien dat een kleinere kloof mogelijk is. In Zweden, waar gendergelijkheid sterk wordt bevorderd, is de loonkloof teruggebracht tot 6%. Noorwegen volgt met 8%, dankzij maatregelen zoals flexibele werkregelingen en uitgebreid vaderschapsverlof.

Grote verschillen regio’s, opleidingsniveau en leeftijd

Het onderzoek toont niet alleen aan dat de kloof groter is geworden, maar ook dat de verschillen per sector en regio sterk uiteenlopen. Medewerkers in de non-profitsector verdienen gemiddeld 7,1% meer dan hun tegenhangers in de profitsector, waar de kloof vaak dieper is. Ook op regionaal niveau zijn er grote verschillen. In Noord-Nederland, vooral in Groningen en Friesland, is het verschil tussen salarissen van mannen en vrouwen het kleinst, vooral tot de leeftijd van 45 jaar. In Flevoland is de loonkloof echter het grootst met 13,4%, gevolgd door Drenthe (8,5%) en Overijssel (8,3%). Ook in West- en Zuid-Nederland, met provincies als Noord- en Zuid-Holland en Noord-Brabant, blijft de kloof hardnekkig groot. Tevens spelen opleidingsniveau en leeftijd een grote rol. Vrouwen met hogere opleidingen ervaren vaker een grotere loonkloof, vooral in sectoren waar salarisonderhandelingen gebruikelijk zijn. Daarnaast groeit de kloof significant na de leeftijd van 45 jaar. Dit kan te maken hebben met verminderde promotiekansen en hardnekkige vooroordelen over vrouwen in senior posities.

Lees ook: Zie je een draak? Laat je niet gijzelen!

Impact

De loonkloof raakt vrouwen direct in hun werkbeleving en motivatie. Veel vrouwen geven aan zich ondergewaardeerd te voelen, vooral als blijkt dat mannelijke collega’s meer verdienen voor hetzelfde werk. Een hoger salaris is de belangrijkste reden voor deze mobiliteit. In sectoren waar salarisonderhandelingen belangrijk zijn, ervaren vrouwen dit verschil extra sterk. Het gebrek aan gelijkheid leidt niet alleen tot frustratie, maar ook tot een grotere bereidheid om van werkgever te wisselen. Uit het onderzoek blijkt dat 28% van de vrouwen overweegt van baan te veranderen en 22% is actief op zoek naar een nieuwe baan, vaak in de hoop op een beter salaris. Voor mannen liggen deze percentages op respectievelijk 28% en 19%.

Wat moet er gebeuren?

Om de loonkloof aan te pakken, zijn structurele oplossingen noodzakelijk:

• Wettelijke transparantie: Dit werd genoemd als een van de kernproblemen, de Europese Commissie werkt al aan regelgeving op dit gebied. Dit moet mogelijk maken dat werkgevers verplicht zijn om salarissen transparant te maken, zodat ongelijkheid zichtbaar wordt en aangepakt kan worden.
• Culturele verandering: Werkgevers en HR-afdelingen moeten zich bewust worden van de impact van de loonkloof. Eerlijke beloning en gelijke promotiekansen zouden standaard moeten zijn. Trainingen en onafhankelijk toezicht kunnen hierbij helpen.
• Ondersteuning in salarisonderhandelingen: Trainingen en begeleiding kunnen vrouwen helpen sterker te staan in salarisbesprekingen, vooral in sectoren waar onderhandelingen een grote rol spelen.

Gelijke beloning norm

De groeiende loonkloof en Equal Pay Day maken pijnlijk duidelijk dat gelijkheid op de arbeidsmarkt nog ver weg is. Dat de loonkloof anno 2024 zelfs is gegroeid, is natuurlijk uiterst teleurstellend. Toch laten de cijfers uit Noord-Nederland zien dat verandering mogelijk is. In Groningen en Friesland is de loonkloof met respectievelijk 2,8% en 3,0% minimaal, en dat biedt perspectief. Deze regio’s bewijzen dat gelijke beloning bijna de norm kan zijn, maar benadrukken tegelijkertijd dat ook een klein verschil nog steeds te veel is. Gelijke beloning hoort natuurlijk overal de standaard te zijn. Laten we daarom hopen dat met gerichte wetgeving, een cultuurverandering op de werkvloer en empowerment van vrouwen we daadwerkelijk kunnen bouwen aan een arbeidsmarkt waarin vrouwen en mannen eindelijk gelijk worden beloond voor gelijk werk. En dat Equal Pay Day gewoon valt op 31 december, zoals het hoort.

Het Nationaal Salaris Onderzoek 2023 is uitgevoerd door Intermediair en Nyenrode Business Universiteit. Het volledige rapport is beschikbaar op de website van Intermediair. Kijk hier voor meer resultaten en informatie.