Het was deze week Wereld Menstruatiedag en het AD publiceerde een column van Renske Kruitbosch met de titel Waarom doen we hier nog altijd zo spastisch over? In deze column bespreekt zij de openheid van wielrenster Demi Vollering over haar menstruatie en de invloed daarvan op haar prestaties. Daarmee brak ze een belangrijk taboe in de topsport. In een wereld waarin vrouwelijke topsporters jarenlang zwegen over hun cyclus, betekent dit een grote stap vooruit. Vollering maakt daarbij een belangrijk punt: de menstruatiecyclus is géén zwakte, maar een biologische realiteit waar we open en eerlijk over moeten zijn. Ook in de sport.
Geen ‘one-size-fits-all’
Demi kiest ervoor om géén hormonale anticonceptie te gebruiken om te zorgen dat ze niet meer menstrueert, omdat ze haar cyclus als een hulpmiddel ziet. Als een kompas dat haar helpt haar lichaam beter te begrijpen en haar prestaties te sturen. De cyclus beïnvloedt namelijk óók hoe vrouwen herstellen, eten en trainen. Tijdens haar menstruatie heeft ze vaak ‘slechte benen’, slaapt ze slechter en voelt ze zich minder krachtig. Maar na die dagen komt de energie terug. Vollering benadrukt dat elke vrouw uniek is en dat er geen ‘one-size-fits-all’-aanpak bestaat. Zo kiezen sommige sporters juist wél bewust voor anticonceptie om hun cyclus te reguleren. Maar het allerbelangrijkste volgens haar: leer luisteren naar je eigen lichaam.
Wat zegt de wetenschap?
Heeft de cyclus dan ook invloed op sportprestaties? Het antwoord is complex en sterk individueel. De menstruatiecyclus bestaat uit meerdere fases, waarbij hormonen zoals oestrogeen en progesteron voortdurend schommelen:
- Folliculaire fase (dag 1–14): oestrogeen stijgt, vaak voel je je energieker.
- Ovulatie (rond dag 14): hormonale piek.
- Luteale fase (dag 15–28): progesteron stijgt, je kunt je vermoeider en emotioneler voelen.
Deze hormonen beïnvloeden onder andere spieropbouw, herstel, energiestofwisseling en zelfs je lichaamstemperatuur. Zo blijkt dat 21,2% van de vrouwelijke sporters verminderde prestaties ervaart tijdens de menstruatie. Tegelijk zegt 62,2% geen verschil te merken, en ervaart een kleine groep zelfs verbetering. Klachten als pijn, vermoeidheid en slechter slapen komen veel voor, maar beweging blijkt voor veel vrouwen ook juist verlichting te bieden. Toch spreken onderzoeken elkaar regelmatig tegen. Sommige laten betere prestaties zien in de folliculaire fase, andere juist in de luteale fase, en veel studies vinden helemaal geen verschil. De grootste wetenschappelijke samenvatting tot nu toe concludeert: er is (nog) onvoldoende bewijs dat de gemiddelde vrouw beter presteert in de ene fase dan in de andere. Maar het beïnvloedt hoe dan ook het sporten. Veel vrouwen vinden het ongemakkelijk om te sporten als ze ongesteld zijn of voelen zich minder fit.
Menstruatie en zwemmen: ongemak én kansen
Specifiek in de zwemsport kan menstruatie extra ongemakkelijk aanvoelen. Niet per se vanwege de lichamelijke belasting, maar door praktische en mentale drempels. Denk aan de angst voor doorlekken, onzekerheid over het gebruik van tampons of menstruatiecups, of krampen die het zwemmen onaangenamer maken. Ook een opgeblazen gevoel of vermoeidheid speelt mee. Het goede nieuws: in het water wordt bloeding vaak tijdelijk tegengehouden door de druk, en warm water kan zelfs verlichting geven bij kramp. Bovendien zorgt beweging voor de aanmaak van endorfines, wat pijnstillend werkt. Duidelijk is in ieder geval dat het in de sport, en dus ook de zwemsport, de hoogste tijd is voor ruimte, begrip en kennis over de vrouwelijke cyclus. En voor meer vertrouwen in wat vrouwen zelf ervaren. Want hoewel de wetenschap nog geen eenduidig antwoord geeft, staat één ding vast: zelfkennis helpt om je lichaam beter te begrijpen en er bewust op in te spelen. En dus ook op je eigen cyclus zodat het je minder in de weg zit en het je vele minder onnodig belemmert.
Met dank aan FIT.nl, een platform voor fitness, afvallen en voeding waarbij een team van deskundigen je op de hoogte houdt met artikelen en oefeningen voor een fitter leven.
advertentie
