Uit eerder gepubliceerde cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat er in 2023 maar liefst 98 mensen zijn omgekomen door verdrinking, een aanzienlijke stijging ten opzichte van de 73 dodelijke slachtoffers in 2022. Opvallend is dat deze toename voornamelijk zichtbaar is onder 60-plussers. Zwemmen in open water is niet zonder risico’s, en zeker niet voor ouderen, wanneer de fysieke gesteldheid afneemt en de zwemvaardigheid niet (meer) optimaal is.
De kwetsbaarheid van 60-plussers
Verdrinking is wereldwijd een ernstig probleem. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) verdrinken er jaarlijks naar schatting 236.000 mensen. Verdrinking staat wereldwijd in de top tien van doodsoorzaken voor mensen tussen 1 en 24 jaar, maar ook ouderen zijn kwetsbaar. In vergelijking met andere landen zijn de verdrinkingscijfers in Nederland relatief laag, maar elke verdrinking is er één te veel. Hoewel kinderen en jongvolwassenen vaak als de risicogroepen voor verdrinking worden gezien, blijkt uit recente cijfers dat juist ouderen een steeds groter aandeel uitmaken van de verdrinkingsdoden. Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan deze zorgwekkende stijging. De vergrijzing speelt hierbij uiteraard een belangrijke rol: er zijn tegenwoordig meer ouderen, en deze ouderen blijven langer actief. Daarnaast is deze generatie niet altijd zwemvaardig genoeg.
De gevaren van open water
Zwemmen in open water brengt extra risico’s met zich mee, vooral voor ouderen. Ouderen die vroeger bijvoorbeeld alleen een A-diploma hebben gehaald of sinds hun jeugd weinig hebben gezwommen, kunnen zich overschatten. Dit gebrek aan recente zwemervaring kan leiden tot gevaarlijke situaties, vooral in onvoorspelbare omstandigheden zoals stromingen of koud water. Dit is met name risicovol in combinatie met een afnemende fysieke gesteldheid. Naarmate mensen ouder worden, neemt hun spierkracht, uithoudingsvermogen en evenwichtsgevoel vaak af, wat allemaal van invloed kan zijn op het vermogen om zich in het water te redden. Dit verhoogt niet alleen het risico op verdrinking, maar ook op andere ongevallen, zoals valincidenten in de buurt van water. Bovendien is bekend dat veel ouderen naarmate ze ouder worden hun zwemvaardigheden verliezen. Slechts ongeveer 50% van de 70-plussers zwemt regelmatig, wat aanzienlijk lager is dan bij jongere leeftijdsgroepen, waardoor het risico op verdrinking voor deze groep veel groter is. Medische aandoeningen spelen ook een belangrijke rol. Chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten, diabetes, en cognitieve achteruitgang komen vaker voor bij oudere volwassenen en kunnen het risico op verdrinking aanzienlijk vergroten. Een plotselinge medische episode in het water kan snel leiden tot een levensbedreigende situatie.
Lees ook: CBS: meer dan gemiddeld aantal verdrinkingen in 2023
De rol van vergrijzing
De vergrijzing van de bevolking is een demografische realiteit die niet genegeerd kan worden. In Nederland groeit het aantal 60-plussers gestaag, en deze groep blijft langer actief dan voorgaande generaties. In 2023 was naar schatting 21% van de bevolking 65 jaar of ouder, en dit percentage zal naar verwachting toenemen tot 26% in 2040. Deze toename van het aantal ouderen betekent ook een verhoogd risico op ongevallen, zoals verdrinking, als er geen passende voorzorgsmaatregelen worden genomen. Het dringende advies is dan ook om nooit te zwemmen zonder dat er iemand is die je in de gaten houdt. Dit advies is niet alleen gericht op het verminderen van risico’s, maar ook op het vergroten van het bewustzijn onder ouderen over de gevaren van zwemmen in open water.
Bewustwording stimuleren
De stijging van het aantal verdrinkingsdoden onder 60-plussers is een ernstige ontwikkeling die aandacht en actie vereist. Terwijl de vergrijzing van de samenleving doorzet, is het van cruciaal belang dat zowel ouderen zelf als hun omgeving zich bewust zijn van de gevaren van water. Met de juiste voorzorgsmaatregelen en door alert te blijven, kunnen veel van deze tragische incidenten worden voorkomen. Bewustwording en het stimuleren van preventieve maatregelen kunnen bijdragen aan een veilige omgeving. Tegelijkertijd is het belangrijk dat ouderen blijven zwemmen, niet alleen voor hun vitaliteit, maar ook om hun zwemvaardigheid op peil te houden. Zwemmen is een sport die bij uitstek geschikt is voor oudere mensen, omdat het minder blessuregevoelig is en lang vol te houden blijft, zelfs als men last krijgt van spieren en gewrichten. Hiermee kunnen ouderen niet alleen werken aan hun gezondheid, maar wordt het vertoeven in en om het water ook minder gevaarlijk.
Kijk hier ook naar het item op Eén Vandaag