Vier op de tien Nederlanders heeft last van een chronische aandoening. De verwachting is dat dit aantal de komende jaren verder zal oplopen. Ouderen en chronisch zieken vormen daarmee een belangrijke doelgroep voor zwembaden. Om zich nog beter te positioneren tussen andere aanbieders van sport- en beweegactiviteiten is meer kennis in de branche nodig. De onlangs gehouden pilot ‘De Waarde van Water’ vormt de aanzet tot deskundigheidsbevordering bij zweminstructeurs. Evelien Woldrink, hoofd zwemzaken en doelgroepen in Zwembad De Schaeck in Twello, is enthousiast. ‘Een zeer waardevol programma dat zeker toekomst heeft.’
Het verhaal van de door Nationaal Platform Zwembaden|NRZ en Vereniging voor SportGeneeskunde (VSG) samengestelde cursus gaat eigenlijk een jaar of drie terug. Tijdens een studiereis naar Finland in 2009 stelden de deelnemers eensgezind vast dat er te weinig onderlinge samenwerking was tussen de op ouderen en chronisch zieken gerichte instanties. Behalve het Nationaal Platform Zwembaden | NRZ en VSG maakten ook partijen als NOC*NSF en Vereniging Sport en Gemeenten deel uit van het gezelschap. Doel van de reis: zich oriënteren en laten inspireren door de Scandinavische voorbeelden, per definitie gidslanden als het gaat om de zorg voor chronisch zieken en ouderen. Directeur Anja Bruinsma van de VSG was er destijds bij en trok haar conclusies. ‘Zweminstructeurs hebben vaak geen antwoord op specifieke vragen vanuit de doelgroep. Evenmin weten ze de weg in het netwerk waar de kennis wel aanwezig is. Een praktijkvoorbeeld: iemand krijgt een nieuwe knie en krijgt van de huisarts het advies om te gaan zwemmen. Eenmaal in het bad wordt dan gevraagd welke slag het beste is en welke is toegestaan. Schoolslag? Rugslag? Vaak moet de instructeur dan het antwoord schuldig blijven.’
Kennisoverdracht
Ook bij Nationaal Platform Zwembaden |NRZ vonden ze dat de aansluiting van ouderen en chronisch zieken op het beweegaanbod in de baden een impuls kon gebruiken. Volgens Michael van der Beld, de coördinator van het project bij het kennisinstituut voor de zwembranche, is betere begeleiding noodzakelijk om de doelgroep te bereiken en succesvol te bedienen. ‘Een specifieke aanpak is nodig omdat bij deze doelgroep gezondheidsrisico’s mogelijk een grotere rol spelen, in combinatie met inspanning. Medewerkers moeten daarom voldoende opgeleid zijn om deze mensen op een verantwoorde manier te begeleiden.’ De VSG haakte graag aan bij het initiatief, zegt directeur Bruinsma. ‘Het is onze opdracht om de kennis zo dicht mogelijk bij sporters en andere doelgroepen te organiseren. Inactieve groepen, zoals ouderen en chronisch zieken, horen daar zeker bij. In onze visie kunnen zwembaden in die kennisoverdracht een belangrijke rol spelen.’
Belastbaarheid
Op de driedaagse cursus ‘Zwemmen voor de Gezondheid’ in maart op het landgoed ISVW in Leusden kregen de deelnemers van in totaal zes zwembaden nuttige informatie over inspanningsfysiologie, trainingsopbouw, belastbaarheid en andere bouwstenen om te komen tot verantwoorde adviezen voor ouderen en chronisch zieken. Ook introducties op ziekten en aandoeningen als COPD, diabetes en hart- en vaatziekten maakten deel uit van het programma. Daarnaast werden koppelingen gemaakt met een gezonde levensstijl. Het voeren van intakegesprekken en het monitoren van de vorderingen in het individuele beweegprogramma werd eveneens uitgebreid belicht. Tal van instrumenten werden aangereikt om beter te kunnen samenwerken met andere partijen in het netwerk. Bruinsma: ‘Het is niet de bedoeling dat de zwembadinstructeurs halve artsen worden. Wel is het zaak dat ze als aanspreekpunt voor ouderen en chronisch zieken meer parate kennis hebben om verantwoord advies te geven. En dat ze op een effectieve manier in de keten kunnen doorverwijzen als ze geen eigen antwoord hebben.’