Grensoverschrijdend gedrag: hoe borg je een veilige werkomgeving?

Na de uitzending van BOOS over grensoverschrijdend gedrag bij The Voice of Holland is er steeds meer aandacht voor een veilige werkomgeving: hoe borg je dit voor al je werknemers? De vertrouwenspersoon is daarmee meer dan ooit actueel. Maar wat is een vertrouwenspersoon en wat doet hij of zij? En volsta je met het aanstellen van een vertrouwenspersoon? Tamara Boot directeur Maatwerk Arbeidsadvies legt het uit.

Wat kan een vertrouwenspersoon betekenen?

Allereerst is het goed om nader toe te lichten wat een vertrouwenspersoon precies is. Een vertrouwenspersoon is iemand van binnen of buiten een organisatie aan wie een medewerker vertrouwelijke zaken kwijt kan. Vaak heeft dit betrekking op ongewenste omgangsvormen zoals pesten, discriminatie en/of (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. De vertrouwenspersoon verzorgt de eerste opvang van de medewerker die de melding doet en gaat na of een oplossing in de informele sfeer mogelijk is. Daarnaast informeert hij of zij het slachtoffer over andere oplossingsmogelijkheden, zoals klachtenprocedures. Als het nodig is, begeleidt de vertrouwenspersoon het slachtoffer als deze de zaak aan de orde wil stellen bij een klachtencommissie of leiding van een onderneming. Indien nodig kan de vertrouwenspersoon doorverwijzen naar andere instanties, bijvoorbeeld een mediator. Daarnaast heeft de vertrouwenspersoon een voorlichtende taak over de aanpak van ongewenst gedrag binnen de organisatie en adviseert en ondersteunt hij of zij leidinggevenden en het management bij het voorkomen van ongewenst gedrag. En logisch, maar toch goed om nog even te benadrukken, een vertrouwenspersoon gaat áltijd vertrouwelijk om met de informatie van werknemers. Er is een strikte geheimhoudingsplicht.

Arbowet

Vanuit de Arbowet zijn werkgevers verplicht om een veilige werkomgeving te bieden aan hun werknemers. Daar hoort ook bij dat je aandacht hebt voor psychosociale arbeidsbelasting. De vertrouwenspersoon is geen verplichting, maar kan hierin wel een belangrijke rol in spelen. Op dit moment ligt er een wetsvoorstel om het aanstellen van een (externe) vertrouwenspersoon wel verplicht te stellen. In principe kan iedereen als vertrouwenspersoon worden aangesteld. Al is het zeer aan te raden dat het niet de directeur of leidinggevende in het bedrijf is. Daarnaast is het een aanbeveling om ook een extern vertrouwenspersoon aan te stellen. Iemand die helemaal buiten de organisatie staat en waar medewerkers binnen de vertrouwelijkheid hun melding kunnen doen.

Lees ook:Grensoverschrijdend gedrag: het zorgen voor een veilige omgeving is aan ons allemaal

Cultuur en leiderschap

Met het aanstellen van een vertrouwenspersoon ben je natuurlijk niet klaar. Het vormgeven van een veilige werkomgeving gaat immers verder dan het aanstellen van bepaalde ‘loketten’. Want hoe is de cultuur in jouw organisatie en wat zijn de heersende normen en waarden? Mag iedereen in jouw organisatie zeggen wat hij denkt? Mag iedereen een ander, ook de directeur, aanspreken op gedrag? Kan iedereen binnen absolute vertrouwelijkheid vertellen waar hij mee zit? En mag iedereen zijn gevoelens en emoties tonen en delen? Naast cultuur speelt de leiderschapsstijl van de manager ook een grote rol. Het gedrag wat hij of zij vertoont, spreidt zich als een olievlek over de organisatie uit. Vanzelfsprekend zal, in tegenstelling tot de autoritaire en competitieve leiderschapsstijl, de coachende en mensgerichte stijl een veel groter vertrouwen aan de medewerkers geven en uitdragen dat ongewenst gedrag niet past in de organisatie. De mens staat centraal, iedereen doet ertoe en iedereen verdient het met respect behandeld te worden.

Gedrag is besmettelijk

Formele instanties zijn belangrijk om een werkvloer te creëren waar iedereen zich veilig kan voelen en waar geen plaats is voor ongewenst gedrag. Maar zeker zo belangrijk is de cultuur en de leiderschapsstijl binnen een organisatie. In een organisatie waarin iedereen zich gezien en gehoord voelt en waar daadkrachtig wordt opgetreden tegen gedrag dat niet door de beugel kan, zal men meer geneigd zich ook naar deze normen en waarden te gaan gedragen. Gedrag is immers besmettelijk. Uiteraard biedt ook dit geen absolute garantie en als het dan toch nodig is, kun je altijd de vertrouwenspersoon inschakelen.

Deze blog is geschreven door Tamara Boot, als directeur Maatwerk Adviesbureau ondersteunt zij mensen en organisaties bij arbeidsgerelateerde zaken.