Zwemmen met een beperking: zwemvaardig én zwemveilig

Zwemmen is een bewegingsactiviteit die door vrijwel iedereen gedaan kan worden. Ook door kinderen met een lichamelijke, emotionele, cognitieve of sociale beperking. Zwemmen kan ‘inclusief’, dat wil zeggen dat kinderen met en zonder beperking samen, naast elkaar en met elkaar kunnen participeren in bewegingsactiviteiten in water. En met beperking bedoel ik dat deze kinderen volwaardige, leuke, gemotiveerde kinderen zijn, maar waarbij je tijdens het leren zwemmen als zwemonderwijzer voor de uitdaging wordt gesteld je lessen zo aan te passen dat zij met hun beperking (aandacht te kort, problemen met interactie, spierziekte, spasme, extreme waterangst, impulsiviteit, slechtziendheid, slechthorendheid, verstandelijke beperking) toch zwemveilig kunnen worden.

Leerroute

In veel gevallen gaat het leren zwemmen (nog) niet samen in de reguliere les, omdat kinderen met een beperking een andere leerroute, een andere leerstrategie of simpelweg beperktere lichamelijke of verstandelijke mogelijkheden hebben. Hierdoor is het aangeboden reguliere zwemonderwijs voor hen helaas niet altijd passend. Die andere leerweg hoeft het samen kunnen bewegen in water na de lessen echter niet in de weg te staan. Als alle kinderen uiteindelijk even zwemveilig worden, dan kunnen ze met en naast elkaar recreëren in het zwembad en misschien ook wel bij de recreatieplas. Dit laatste uiteraard als ze ook hebben laten zien de vaardigheden te beheersen die gekoppeld zijn aan zwemdiploma C.


Ben jij op zoek naar een leverancier van waterspeeltoestellen? 👉 Klik hier.



Definitie Zwemveilig

Volgens de definitie vanuit NL Zwemveilig betekent zwemveiligheid dat je ‘in en om het water kunt overleven en op een veilige manier kunt bewegen en recreëren in de Nederlandse watercultuur’. Zwemveiligheid wordt door verschillende factoren bepaald, namelijk de vaardigheden in het water, door wat je aan het doen bent en door de omstandigheden. Om zwemveilig te kunnen zijn, moet met name aan de volgende punten worden voldaan:

  1. De zwemvaardigheden beheersen.
  2. Fysiek en mentaal in staat zijn om jezelf te redden in het water.
  3. Vertrouwen in jezelf hebben/vertrouwen in je eigen kunnen hebben.
  4. Het leuk vinden om te zwemmen en je prettig en vertrouwd voelen in het water.

Uit deze definitie blijkt dat zwemveilig zijn niet hetzelfde is als zwemvaardigheid. Maar ook dat zwemveiligheid omgevingsgebonden is. De dynamiek van de omgeving stelt specifieke vragen aan de zwemvaardigheden en is daarmee ook bepalend voor de mate van zwemveiligheid. Zwemmen in je eigen veilige groepje op een rustig tijdstip in het bad vraagt andere vaardigheden dan in het water zijn bij het druk bezochte vrij zwemmen in het recreatiebad. Naast andere zwemvaardigheden vraagt het van de zwemmer ook inzicht in/overzicht over de mogelijke gevaren van de omgeving en kennis en kunde om goed op deze gevaren te kunnen anticiperen.

Lees ook: Stimuleringsbudget Grenzeloos Actief maakt ook zwemmen met een beperking mogelijk

Hoge verwachtingen

Een belangrijke vraag die dan opkomt: Kunnen kinderen met een beperking voldoen aan al die eisen die worden gesteld aan zwemveiligheid? Het liefst zou ik een volmondig ‘ja’ op deze vraag willen geven. Als de leerweg passend wordt gemaakt aan het kind en in de zwemles verder wordt gekeken dan alleen de zwemvaardigheid, dan denk ik dat veel kinderen met een beperking kunnen voldoen aan de eisen die worden gesteld aan de Nationale Zwemdiploma’s. Ook heb ik geleerd dat hoge verwachtingen hebben bijdraagt aan de motivatie en leermogelijkheden van het kind. Dat een kind niet in een methode past, maakt niet dat een kind niet zwemveilig kan worden. Ik start de zwemlessen dan ook altijd met de verwachting dat ik het kind kan toerusten tot zwemveiligheid. Als dat niet lukt via reguliere zwemmethoden, ga ik op zoek naar andere manieren om het leren te stimuleren. Vanaf het begin van die lessen zijn punt 2 t/m 4 belangrijke aandachtspunten. De kinderen worden in steeds wisselende situaties gebracht waarin ze zichzelf kunnen redden, veel plezier ervaren en leren vertrouwen op hun eigen (eventueel) beperkte vaardigheden en ze zelf keuzes leren maken over hoe ze een activiteit uitvoeren.

Zwemvaardig maar niet zwemveilig?

Toch lukt het niet altijd om kinderen met een beperking zwemveilig te krijgen. Als ze ondanks het plezier dat ze hebben in het water en de voldoende zwemvaardigheden die ze hebben ontwikkeld nog steeds in paniek raken als de situatie anders is dan zij verwachten; of als het ze echt niet lukt zelfstandig, met aangepaste hulpmiddelen, het water te verlaten; of als ze te weinig inzicht hebben om te zien dat ze echt geen bommetje kunnen springen als daar iemand anders aan het spelen is; mogen we deze kinderen dan wel zwemveilig noemen? Als ze niet kunnen voldoen aan de eisen van de zwemdiploma’s omdat ze niet opdrachtgericht kunnen werken, te snel afgeleid zijn, ze geen rekening kunnen houden met anderen, te weinig conditie hebben, zijn ze dan wel zwemveilig? Als deze kinderen alleen veilig mee kunnen doen in water als de context aan hen is aangepast, dan noem ik hen niet zwemveilig. Deze kinderen zijn zeker zwemvaardig en ik hoop dat ze veel plezier blijven beleven bij het bewegen in water, veel samen met ‘typisch’ ontwikkelde kinderen in het water kunnen spelen en misschien zelfs wel deel kunnen gaan nemen aan activiteiten in een (aangepaste) zwemclub. Maar kunnen we ze alleen laten in een zwembad of recreatieplas met de kans dat het verblijf onveilig of onplezierig wordt?

Als er ruimte komt in de zwemlessen om naast zwemvaardigheid ook de andere belangrijke zaken rondom zwemveiligheid te kunnen aanleren bij kinderen met een beperking, dan rusten wij hen nog beter toe voor Nederlandse watercultuur. En dan doen zij ‘normaal’ mee, met een echt zwemdiploma.

Patty van ’t Hooft is werkzaam op de Hogeschool Windesheim (Calo, opleiding PMT) en tevens adviseur/ontwikkelaar vanuit haar eigen bureau Passend Bewegen. Binnen het project NL Zwemveilig zal Patty zich als projectleider inzetten om de deskundigheid bij zwemonderwijzers te vergroten wat betreft zwemles geven aan kinderen met een beperking. Kijk voor meer informatie op NL Zwemveilig.


advertentie

XS2 voor Zwembaden