Zwemmen is gezond. Dat weten we natuurlijk al heel lang. Maar het is niet alleen goed voor je lichaam, ook voor je brein. Onderzoeken tonen aan dat met name zwemmen een positieve invloed heeft op de werking van de hersenen. Neurowetenschappers zijn nog steeds bezig om precies te begrijpen waarom zwemmen bijzonder gunstig is bij het voorkomen van veroudering – en mogelijk dicht bij het antwoord. Seena Mathew (verbonden aan universiteit Texas) laat in een artikel op ‘World Economic Forum’ weten dat zwemmen een unieke boost kan geven aan de gezondheid van de hersenen.
Nieuwe en verbeterde hersencellen en verbindingen
Tot de jaren zestig geloofden wetenschappers dat het aantal neuronen en synaptische verbindingen in het menselijk brein eindig was en dat deze hersencellen als ze eenmaal waren beschadigd, niet meer konden worden vervangen. Maar dat idee is na de ontdekking van neurogenese door onderzoekers inmiddels ontkracht. Tevens is er duidelijk bewijs dat aërobe oefening kan bijdragen aan neurogenese en daarmee een sleutelrol kan spelen bij het ongedaan maken van of het herstellen van schade aan neuronen en hun verbindingen bij zowel zoogdieren als vissen. Studies bij mensen hebben een sterke relatie gevonden tussen concentraties van van de hersenen afgeleide neurotrofe factor die in de hersenen circuleert en een toename in de grootte van de hippocampus, het hersengebied dat verantwoordelijk is voor leren en geheugen. Het is ook aangetoond dat verhoogde niveaus van de hersenen afgeleide neurotrofe factor de cognitieve prestaties aanscherpen en angsten en depressies helpen verminderen. Daarentegen hebben onderzoekers stemmingsstoornissen waargenomen bij patiënten met lagere concentraties van de hersenen afgeleide neurotrofe factor.
Ben jij op zoek naar een leverancier die kan helpen met de waterbehandeling in jouw zwembad of zwemschool? 👉 Klik hier.
Wat is er zo speciaal aan zwemmen?
Van regelmatig zwemmen is aangetoond dat het ons geheugen, cognitieve functie, immuunrespons en onze stemming verbetert. Zwemmen kan ook helpen om schade door stress te herstellen en nieuwe neurale verbindingen in de hersenen te smeden. Maar onderzoekers weten nog niet wat nu precies het geheim van zwemmen is. Ze komen echter wel steeds dichter bij het begrijpen ervan. Zwemmen staat al lang bekend om zijn cardiovasculaire voordelen, doordat bij zwemmen immers alle grote spiergroepen betrokken zijn moet het hart hard werken, waardoor de bloedstroom door het lichaam toeneemt. Dit leidt tot de vorming van nieuwe bloedvaten, een proces dat angiogenese wordt genoemd. De grotere bloedstroom kan ook leiden tot een grote afgifte van endorfines – hormonen die werken als een natuurlijke pijnstiller en een gevoel van euforie geven na inspanning. De meeste onderzoeken om te begrijpen hoe zwemmen de hersenen nu precies beïnvloedt, is gedaan bij ratten. Deze dieren zijn vanwege hun genetische en anatomische gelijkenis met mensen goed laboratoriummodel voor deze onderzoeken.
Lees ook: Dit is waarom zwemmen zorgt voor een fit hart, een fit brein én een beter immuunsysteem
Stimuleren hersenbanen
In één onderzoek bleek zwemmen de hersenbanen te stimuleren die ontstekingen in de hippocampus onderdrukken en apoptose of celdood remmen. De studie toonde ook aan dat zwemmen de overleving van neuronen kan helpen ondersteunen en de cognitieve effecten van veroudering kan verminderen. Hoewel onderzoekers nog geen manier hebben om apoptose en neuronale overleving bij mensen te visualiseren, nemen ze vergelijkbare cognitieve resultaten waar. Ook is gekeken naar de invloed van zwemmen op het korte- en langetermijngeheugen. Om vast te stellen hoe lang de gunstige effecten kunnen aanhouden, hebben onderzoekers ratten getraind om vijf dagen per week 60 minuten per dag te zwemmen. Het team testte vervolgens het geheugen van de ratten door ze door een waterdoolhof met radiale armen te laten zwemmen met zes armen, waaronder een met een verborgen platform. Ratten kregen zes pogingen om vrij te zwemmen en het verborgen platform te vinden. Na slechts zeven dagen zwemtraining zagen onderzoekers verbeteringen in zowel het korte- als het langetermijngeheugen, gebaseerd op een vermindering van de fouten die ratten elke dag maakten. De onderzoekers suggereerden dat deze boost in cognitieve functie een basis zou kunnen vormen voor het gebruik van zwemmen als een manier om leer- en geheugenschade veroorzaakt door neuropsychiatrische ziekten bij mensen te herstellen. Hoewel de sprong van studies bij ratten naar mensen aanzienlijk is, levert onderzoek bij mensen vergelijkbare resultaten op die wijzen op een duidelijk cognitief voordeel van zwemmen voor alle leeftijden. In een onderzoek naar de impact van zwemmen op de mentale scherpte bij ouderen, concludeerden onderzoekers bijvoorbeeld dat zwemmers mentale snelheid en aandacht hadden verbeterd in vergelijking met niet-zwemmers. Deze studie is echter beperkt in zijn onderzoeksopzet, aangezien deelnemers niet gerandomiseerd waren en dus degenen die vóór het onderzoek zwemmers waren mogelijk een oneerlijk voordeel hadden. Een andere studie vergeleek de cognitie tussen atleten op het land en zwemmers in de jongvolwassen leeftijd. De onderzoekers ontdekten dat 20 minuten zwemmen met matige intensiteit schoolslag de cognitieve functie in beide groepen verbeterde.
Boost voor kinderen
Zwemmen lijkt ook het leren bij kinderen te stimuleren. Gekeken is naar het verband tussen fysieke activiteit en hoe kinderen nieuwe woordenschat leren. Onderzoekers leerden kinderen van 6-12 de namen van onbekende voorwerpen. Daarna testten ze hun nauwkeurigheid bij het herkennen van die woorden na het doen van drie activiteiten: kleuren (rustactiviteit), zwemmen (aërobe activiteit) en een CrossFit-achtige oefening (anaërobe activiteit) gedurende drie minuten. Ze ontdekten dat de nauwkeurigheid van kinderen veel hoger was voor woorden die werden geleerd na het zwemmen in vergelijking met kleuren en CrossFit, wat resulteerde in hetzelfde niveau van herinnering. Hoewel het onderzoek zwemmen niet vergelijkt met andere aërobe oefeningen, toont dit wel het voordeel aan van zwemmen versus anaërobe oefeningen en laat het zien dat zwemmen zeer gunstig is voor jonge en in ontwikkeling zijnde hersenen.
Lees het gehele artikel ‘These are the brain-boosting benefits of swimming, according to health experts’ op het World Economic Forum