De legionella uitbraak in Bovenkarspel met 206 ernstig zieken en 32 doden heeft ons in 1999 wakker geschud. Het is nog steeds de grootste Legionella uitbraak die we wereldwijd kennen. De veroorzaker van al het leed was een bubbelbad, die gevuld was met besmet drinkwater uit een brandslanghaspel. In de nasleep van Bovenkarspel heeft Nederland veel kennis ontwikkeld voor drinkwater- en zwemwatersystemen. Ook heeft dat geleid tot de ontwikkeling van nieuw beleid. En 20 jaar na dato worden in nieuwe regelgeving nog steeds aparte alinea’s gewijd aan Legionella.
Nieuwe methode
Als we nu gaan kijken naar het aantal legionellabesmettingen van de afgelopen jaren, dan zou je denken dat we dit inmiddels onder controle hebben. Toch valt er iets op. We zien namelijk een toename van het aantal legionellabesmettingen sinds begin 2019. Na wat onderzoek blijkt dat sinds 2019 een nieuwe methode toegepast wordt voor de bepaling van Legionella. Deze nieuwe methode is ingevoerd om de verschillende resultaten binnen de landen van de EU beter met elkaar te kunnen vergelijken. Alleen nu lijkt het erop dat deze nieuwe methode gevoeliger is voor Legionella. Het laat eerder lage waardes zien dan de oude methode. Op zich een goede ontwikkeling. Als er een legionellabesmetting is, wil je daar wel over geïnformeerd worden. Als een Legionellabesmetting wordt aangetoond, gaat er een protocol in werking. Het betreffende punt wordt gesloten, er worden maatregelen genomen om de besmetting tegen te gaan en zodra is aangetoond dat de besmetting voorbij is gaat het punt weer open. Al met al is dit een kostbaar protocol.
Ben jij op zoek naar een leverancier die kan helpen bij het verduurzamen van jouw zwembad of zwemschool? 👉 Klik hier.
Extra kosten
Ik roep altijd dat zwemmen gezond is en de vraag die nu bij mij op komt is: zijn zwembaden sinds begin 2019 dan onveiliger geworden, of zijn ze net zo veilig als in 2018? Persoonlijk denk ik niet dat zwembaden onveiliger zijn geworden, want er is niet structureel iets veranderd in alle zwembaden. Die lage legionellabesmettingen hadden we waarschijnlijk in de voorgaande jaren ook, maar toen werden die niet opgepikt door de bemonstering. Dus sinds begin 2019 maken we extra kosten om een toename in aantal legionellabesmettingen te bestrijden, terwijl er qua veiligheid in die zwembaden niks is veranderd. Zijn die kosten voor die extra legionellabesmettingen dan wel rechtvaardig? De beheersbaarheid van Legionella is een volgend punt. Veel beheerders van zwembaden weten inmiddels dat een legionellabesmetting soms heel hardnekkig kan zijn. In mijn ogen komt dat door de slechte beheersbaarheid van een legionellabesmetting in zwembaden. Als je een besmetting in zwemwater hebt, zit de bron vaak in een zand- of koolfilter. Die laatste zijn lastig te beheersen omdat veel desinfectiemiddelen door het kool afgebroken worden vóórdat ze de legionellabacteriën kunnen afdoden.
Beheersmiddelen
Ook in drinkwatersystemen lijkt een chemische reiniging vaak geen effect te hebben. Mogelijk wordt dit veroorzaakt door het gebruik van knelkoppelingen die op elke koppeling een kleine dode-ruimte van een paar druppels bevatten. In deze dode ruimtes kan Legionella een chemische desinfectie overleven. Toch voldoen deze knelkoppelingen aan de KIWA eisen. Het gebruik van de knelkoppelingen maakt een installatie goedkoper dan bij gebruik van gesoldeerde verbindingen, terwijl de beheersbaarheid van legionella slechter wordt. Dus in een aanbesteding krijgt alleen de installateur die de goedkoopste aanbieding maakt de opdracht en koop je vervolgens dus een slecht beheersbare installatie. Kort samengevat hebben we de laatste tijd steeds meer last van Legionella in onze zwembaden en ontbreekt het aan beheersmiddelen om legionella te bestrijden. In mijn oren klinkt dit alsof Legionella een beschermde diersoort is.
Deze column is geschreven door Maarten Keuten, verbonden aan de Technische Universiteit Delft.